Lid worden? Ja, want de democratie zoekt mensen

Politieke partijen kampen al decennia met teruglopende ledenaantallen. Zelfs de lichte stijging van de afgelopen jaren verhult niet dat partijen soms heel weinig te kiezen hebben bij het zoeken naar geschikte kandidaten. Het BNN/VARA-programma De Nieuws BV zette de cijfers eens op een rij.

Politieke partijen verliezen al decennia aan leden. In de jaren ’60 waren nog bijna een miljoen Nederlanders lid van een partij. Van de ongeveer 11 miljoen kiesgerechtigden zijn er nu nog maar 318.124 mensen lid van een politieke vereniging. Minder dan drie procent van het electoraat. ‘Het betekent dat bijvoorbeeld de VVD voor elke partijpolitieke functie uit gemiddeld 15 leden te kiezen heeft,’ rekende Joost Beekendam van De Nieuws BV uit. ‘Dan wordt de spoeling wel erg dun’, aldus Bekendam. Hij maakte een overzicht van de aantallen politieke ambtsdragers en de totale ledenaantallen van landelijk opererende partijen.

John Bijl, directeur van het Periklesinstituut, herkent het beeld. ‘Schokkend weinig,’ zegt hijl in het programma. ‘Je ziet het zodra er een wethouder moet worden benoemd. Steeds weer komen dezelfde namen langs, met dezelfde stijl en hetzelfde cv. Er is gewoon te weinig te kiezen.’ Die schaarste heeft ook gevolgen voor de kwaliteit van het lokaal bestuur. ‘Er zitten raadsleden die niet weten wat een amendement is, laat staan hoe je er een indient.’

Volgens Bijl is het grootste risico dat politici het democratische spel niet goed begrijpen. ‘Zodra raadsleden denken dat politiek bedrijven vooral betekent dat je roept wat jij ervan vindt, houdt het op. Dan krijg je geen debat meer, maar parallelle monologen.’ Ook het idee dat je dan maar ‘experts van buiten’ moet inzetten wijst hij van de hand: ‘We zijn een democratie, geen technocratie.’

Toch is het probleem niet alleen aan politieke partijen te wijten. ‘Onze democratie functioneert niet omdat we te veel freeriders en backseatdrivers hebben. Mensen mopperen wel op politici, maar steken zelf geen vinger uit.’ De oplossing? ‘Word lid van een politieke vereniging. Dat kan al voor een tientje per maand. Niet om je baan te regelen, maar om verantwoordelijkheid te nemen voor onze democratie.’

Maar ook de andere primaire taken van een vereniging komen onder druk, zegt Bijl. ‘Als je beseft dat in de regel maar ongeveer 1 op de tien partijleden ook actief meedoet in de partij. De rest is tevreden met doneren.’ Ook dat brengt het functioneren van onze democratie in gevaar. ‘Partijen ondersteunen ook politici met denktanks en campagnes. Daarnaast is de verenging er ook voor emancipatie en ontwikkeling. Dat komt in de knel.’

Volgens Bijl is er maar een oplossing: mensen moeten meer lid worden. ‘Het is toch raar dat in een actieve vertegenwoordigende democratie als de onze er nog geen twee procent van het electoraat lid is van een partij?’

Bekijk het hele fragment van de uitzending hier.