Minder animo voor burgemeesterschap? ‘Gemiddelden verhullen de echte problemen’

De belangstelling voor het ambt van burgemeester loopt terug. En hoewel de aantallen op papier nog meevallen, schuilt het werkelijke probleem onder de oppervlakte. ‘Het meest schrijnende voorbeeld is toch wel Kapelle in Zeeland, waar ze de procedure een paar keer hebben moeten opstarten omdat ze te weinig geschikte kandidaten hadden’, zegt John Bijl van het Periklesinstituut.

Demissionair minister Hugo de Jonge meldde deze week aan de Kamer dat het aantal sollicitanten voor een burgemeesterspost is gedaald van dertig in 2016 naar gemiddeld achttien nu. Een nieuwe website moet de zichtbaarheid van vacatures vergroten. Maar dat is volgens Bijl niet genoeg. ‘Het gaat hier om gemiddelden. In sommige gemeenten zie je dat er echt wel weinig kandidaten zijn.’

De dalende belangstelling voor het ambt kent meerdere oorzaken. Gemeenteraden verwachten dat hun burgemeester daadwerkelijk in de gemeente komt wonen — een begrijpelijke wens, maar niet altijd praktisch haalbaar. ‘Het kan best zijn dat iemand graag burgemeester wil zijn in een gemeente, maar dat diegene schoolgaande kinderen heeft’, zegt Bijl. ‘Dan wordt verhuizen ineens een veel grotere drempel.’

Ook de veranderende maatschappelijke context speelt een rol. De wereld is complexer geworden, en daarmee ook het vak. ‘Er ligt veel op het bordje van een gemeente’, zegt Hilde Westera, voorzitter van het Nederlands Genootschap van Burgemeesters. Denk aan vluchtelingenopvang, polarisatie en bestuurlijke integriteit. En ook aan het publieke debat waarin burgemeesters regelmatig onderwerp van discussie zijn — soms vanwege hun besluiten, maar steeds vaker vanwege hun persoon.

Volgens Westera is er vooralsnog geen sprake van een crisis: ‘Achttien kandidaten zijn gelukkig nog genoeg, want uiteindelijk heb je er maar één nodig in een gemeente.’ Maar ook zij noemt het ‘een aandachtspunt’. Zeker voor raden die graag kiezen uit meerdere geschikte kandidaten.