Minderheidscoalitie in Castricum ‘is democratischer’

Na het vertrek van GroenLinks en het CDA besloten Lokaal Vitaal en VVD om als minderheidscollege door te gaan, met steun van een vakwethouder. Dit roept de vraag op: hoe werkbaar is een minderheidscoalitie? Bijl benadrukt dat dit geen zeldzaamheid is in Nederland. ‘Besturen met een minderheid gebeurt vaker,’ zegt John Bijl tegen het Noord-Hollands Dagblad. ‘Een coalitie is niet verplicht, dat woord komt niet eens voor in de gemeentewet. Sterker nog: vaak is het gezonder om zonder een coalitie te besturen.’

Meer debat, minder vanzelfsprekendheid

Volgens Bijl dwingt een minderheidscollege tot een open en inhoudelijker debat: ‘Als een meerderheidscoalitie een plan heeft, is er automatisch een meerderheid,’ legt Bijl uit. ‘Bij een minderheid moet je echt aan de bak om uit te leggen waarom een idee goed is. Mijn democratische hart gaat daar sneller van kloppen.’

Critici stellen dat besluitvorming complexer wordt. Bijl erkent dit, maar ziet daarin juist de kracht van een minderheidscollege. ‘Als je goed naar elkaar luistert en openstaat voor argumenten, kan dat prima werken.’

Minderheidsbestuur als kans voor de hele raad

Een minderheidscollege betekent dat oppositiepartijen niet langer buitenspel staan. ‘Bij zo’n kleine meerderheid kun je oppositie en coalitie beter loslaten,’ merkt Bijl. ‘Elke fractie kan nu makkelijker inbrengen wat zij belangrijk vindt. Dat leidt tot betere besluiten waarin alle voors en tegens worden afgewogen.’

In 2018 had Castricum ook een minderheidscollege, maar dat werkte met een raadsprogramma in plaats van een coalitieakkoord. De huidige situatie is anders, maar Bijl ziet daar geen probleem in: ‘Er staat nergens dat een coalitieakkoord verplicht is. Als de overgebleven fracties zich aan de afspraken willen houden en dat goed uitleggen, kunnen ze er met elkaar uitkomen.’

Uitdagingen: bezuinigingen en politieke wil

Castricum staat voor grote financiële uitdagingen: zonder ingrijpen dreigt in 2026 een tekort van 6,8 miljoen euro. Kan een minderheidscollege zulke lastige beslissingen nemen? Bijl wijst op andere gemeenten waar dit succesvol is verlopen. ‘Neem Velsen. Daar heeft men raadsbreed grote besluiten genomen, zoals over de opvang van asielzoekers op een schip. Het kan, als de gemeenteraad de verantwoordelijkheid pakt.’

Het succes van deze constructie hangt af van de politieke wil: ‘Je kunt de boel dichtgooien en alleen bij je eigen principes blijven, of je kunt naar elkaar luisteren en samen tot een besluit komen. Als je het debat zonder tijdsdruk voert en de verantwoordelijkheid gezamenlijk draagt, is de raad beter af dan met een coalitie waarbij alles al is vastgelegd.’