‘Nepkandidaten op de kieslijst zijn onverantwoord’

Zetel gehaald, maar bedankt voor de eer. In gemeenten als Zundert, Breda en Halderberge bleken meerdere versgekozen raadsleden na de verkiezingen geen plannen te hebben om hun plek in de raad daadwerkelijk in te nemen. Voor de stemmers een bittere pil: de naam waar zij hun vertrouwen aan gaven, verdwijnt zonder pardon van het politieke toneel.

‘Je stemt op iemand en vervolgens zie je hem of haar niet meer terug in de raad. Dat is toch teleurstellend?’, zegt John Bijl. Als directeur van het Periklesinstituut, dat gemeenteraden en burgemeesters begeleidt, noemt hij het onomwonden: ‘Het is een zware term. Maar ja, het is kiezersbedrog.’

In Zundert trokken drie kandidaten zich terug, waaronder iemand die dankzij voorkeurstemmen verkozen werd. In Halderberge besloot een kandidaat al een dag na de uitslag haar zetel niet te accepteren. En ook in Breda was het raak. Oud-politicus Klaas Dijkhoff, die als lijstduwer stemmen trok, nam zijn plek niet in.

Bestuurskundige Julien van Ostaaijen plaatst de nuance: ‘Het gebeurt omdat partijen hun lijsten aantrekkelijk willen maken. Soms weet een kiezer dat een kandidaat geen zetel ambieert.’ Toch erkent ook hij dat de praktijk het vertrouwen schaadt. ‘Kandidatenlijsten moeten bestaan uit mensen die daadwerkelijk bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen.’

‘Als de helft van de lijst nepkandidaten zijn, die helemaal niet in de gemeenteraad willen, is dat ononverantwoord,’ zegt Bijl. Hij pleit ervoor dat partijen ‘kandidaten beter voorbereiden, veel selectiever zijn en liever kiezen voor een korter lijstje met mensen die graag de raad in willen’. Dat is volgens hem waar politieke geloofwaardigheid begint.