In de media
Iedereen kan raadslid worden – ook met een strafblad
Raadslid worden? Dat kan in Nederland verrassend eenvoudig. Er zijn slechts drie formele eisen: je moet 18 jaar of ouder zijn, je mag niet uitgesloten zijn van het kiesrecht, en je moet wonen in de gemeente waar je raadslid wilt worden. Dat betekent dat zelfs mensen met een strafblad, zonder diploma’s of met een verslavingsverleden zich verkiesbaar kunnen stellen. ‘Je hoeft geen lid te zijn van een partij om op een kieslijst te komen’, legt John Bijl uit.
Redactie - 6 maart 2022
John Bijl (beeld: Erik Fecken / Periklesinstituut)
Het raadslidmaatschap staat open voor iedere stemgerechtigde Nederlander. ‘Het kan via een groepering, maar ook met een zogenaamde blanco lijst. Dan stort je 112,50 euro borg. Als je een zetel haalt, krijg je je geld terug’ verklaart Bijl. De wet ziet een raadslid als individu, niet als partijvertegenwoordiger. ‘Afsplitsen van een partij is dan ook geen zetelroof, maar een rechtmatige optie.’
Toch roept die openheid vragen op. Hoe wenselijk is het dat iemand met een lange strafbladgeschiedenis in de gemeenteraad terechtkomt? In theorie kan een rechter iemand het kiesrecht ontnemen, maar volgens Bijl gebeurt dat ‘al jaren niet meer’. Dat betekent dat het aan politieke partijen en uiteindelijk de kiezer is om te bepalen of een kandidaat met een beladen verleden geschikt is voor het raadswerk.
Dat dit in de praktijk tot discussies leidt, blijkt uit voorbeelden als Steve Brown, een voormalig drugshandelaar die in 2018 meedeed aan de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam, of wethouder Wim Vrijhoef, die ondanks een veroordeling voor fraude een bestuurlijke comeback maakte. ‘De meeste partijen hebben in hun statuten staan dat je geen lid kunt zijn van een andere fractie in een raad waar zij zelf ook in zitten. Dus als je als CDA-lid raadslid wordt voor Burgerbelang, leidt dat tot royement bij het CDA’, zegt Bijl.
De open toegankelijkheid van het raadslidmaatschap onderstreept de democratische principes in Nederland, maar laat tegelijkertijd ruimte voor ethische vragen. Hoeveel transparantie mogen kiezers verwachten? En is het verstandig om iedereen, ongeacht verleden, de kans te geven op een politieke functie?
Tags: