Tikkertje

Er is geld nodig. Voor de derde keer is er budgetoverschrijding voor het nieuwe stadskantoor in Haarlem. De raad is daar op z’n zachts gezegd nukkig over. Hoewel niemand blij is met extra kosten, is de raad niet unaniem of dit krediet nu wél of níet moet worden verstrekt.

Debat dus, waar alle argumenten en voorwaarden tegen elkaar worden afgewogen. Nou, dát niet. Want in Haarlem zijn de raadsleden meer met elkaar bezig dan met de besluitvorming.

Niet dat er geen meningen zijn. De VVD is helder; zij zijn voor het krediet. ‘Niet omdat het leuk is, maar omdat we onze bestuurlijke verantwoordelijkheid nemen,’ aldus Rob de Jong. Merijn Snoek (CDA) springt er bovenop. ‘Wijst het rekenkamerrapport er ons niet op dat een meer kritische raad een positief effect zou hebben gehad? Waarom bent u niet meer kritisch?’ klinkt het verwijtend.

Ook Jeroen Fritz (PvdA) heeft verwijten. ‘Dit is ontstaan doordat sommigen in de campagne hebben geroepen dat het goedkoper kan,’ stelt hij. ‘Wie dan?’ wil Fedde Reeskamp (Lijst Reeskamp) weten. Mokkend geeft de PvdA toe dat zij dat ook wel eens geroepen hebben. Puntje gescoord, tik uitgedeeld. ‘We hadden dit kunnen zien aankomen,’ stelt Louise van Zetten (D66). ‘Waarom heeft een van uw jóngens dan beloofd dat er geen extra kosten meer komen,’ bijt Sjaak Vrugt (Actiepartij) toe. ‘U bent zelf altijd het beste jongetje van de klas. U had het ook kunnen weten,’ sneert Van Zetten terug. Tik! ‘Geen cent er bij,’ vindt Peter Schouten (SP). ‘Bezuinig maar op de inrichting.’ ‘Maar u bent de partij de bezuinigingen altijd afwijst!’ schimpt Lukas Mulder (GroenLinks). Tik! Tot vijf keer toe citeren raadsleden commissievergaderingen uit zelfs 2007. ‘Toen heb je dit gezegd!’ Tik! Tik! Afgewogen wordt er niet meer. Alle kostbare argumenten om vóór of tégen de kredietverstrekking te zijn, gaan op in het spelletje prestatiedrift.

Aan het eind van het debat maakt Snoek (CDA) de opmerking tegen het krediet te stemmen omdat ‘we een gemankeerd debat hebben gehad.’ Dat klopt ook. Als punten scoren op je tegenstander belangrijker wordt dan argumenteren en afwegen, blijft er van het debat niets over. 

Wethouder Van Veen krijgt er deze avond flink van langs. De gehele raad is meer dan kritisch over zijn voorstel. Toch maakt het helemaal niks uit.

De gemeente Cuijk heeft vanavond een businesscase kunstgras op de agenda staan. De verantwoordelijk wethouder, Michel van Veen heeft deze businesscase opgesteld om te laten zien wat de voordelen zijn van kunstgras. Spelregels, noemt hij het zelf, om in gesprek te gaan met sportclubs. ‘Met kunstgras geef je de jeugd nog meer mogelijkheden!’ is de enthousiaste titel.

De sfeer wordt bij de eerste spreker, Silvia Derks (PvdA) al duidelijk. ‘De wethouder gaat nu ook al kleine kinderen inzetten om kunstgras te promoten’. De raad reageert met een ongemakkelijk lachje. De toon wordt er niet meer ontspannen van. ‘Wij zien alleen voordelen voor voetbalverenigingen,’ aldus Anne van Diemen (GroenLinks). Helma Pluk (Algemeen Belang Cuijk) ziet de meerwaarde van de case niet. ‘Een mooie rekensom, maar elke aanvraag moet individueel beoordeeld worden.’ ‘We zien het eerste voorstel wel tegemoet,’ valt Liesbeth van Heeswijk (VVD) bij.

Wethouder Van Veen reageert op alles. Natuurlijk moeten we nieuwe aanvragen zelf beoordelen. Natuurlijk ligt met deze case niet alles vast. En: natuurlijk betekent dit niet dat wij overal kunstgras willen. ‘Wat betekent deze businesscase dan?’ vraagt Mariëlle van Zuilen (D66). Van Veen gaat los in zijn enthousiasme: maatschappelijke meerwaarde, gezondheid, multifunctionaliteit. Kunstgras lijkt de panacee voor heel veel Cuijkse problemen. ‘Er wordt van alles bijgehaald,’ mijmert Dielen (GL) verward.

In de tweede termijn lijkt de raad ook niet meer te weten waar ze aan toe is. ‘Volgens mij stellen we niks vast,’ stelt Van Zuilen (D66). ‘Jawel. Spelregels!’ merkt Dielen (GroenLinks) op. ‘Ja maar er zijn geen financiële consequenties,’ reageert Van Zuilen. Dat is ook wel weer zo.

Een verwarde, lijdzame raad neemt het nu onschadelijke voorstel toch maar aan. Over of deze case – of überhaubt een case – het kunstgras-beleid van Cuijk gaat helpen, is nauwelijks een knoop doorgehakt. Toch ligt er een case waar eigenlijk niemand achter staat. Maar hij is er. En niemand weet waarom.

Niet alleen fysieke grenzen, ook de bestuurlijke grenzen kunnen gemeentelijke besluiten flink in de weg zitten. Soms zou je willen dat je meer kon dan je mocht.

De gemeente Gilze en Rijen besloot in september vorig jaar met 17 vóór en 4 tegen dat de winkels op zondag open mochten. Dat besluit was ondoordacht, meent de indiener van een bezwaar. De gemeente is niet ‘substantieel en autonoom toeristisch’ zoals volgens de wet wel moet. De bezwaarcommissie vindt het een gegrond bezwaar. Gevolg: het college stelt voor het besluit van toen terug te draaien om een eventuele gerechtelijke procedure met de indiener te voorkomen.

De raad ontkomt niet aan het verlangen ook te debatteren over nut en noodzaak van de zondagopenstelling, al is het niet de vraag voor dit raadsdebat. ‘Openingstijden zijn aan de ondernemers zelf,’ stelt Hans Rutten (VVD). Hij windt zich op over de onduidelijke wet: ‘het is een gedrocht!’ Jan de Wee (GemeenteBelangen) benadrukt de veranderde tijd. ‘Vroeger werkte je op vaste tijden, tegenwoordig is zondag een gewone dag,’ stelt hij fraai. De enige fractie tegen de zondagopenstelling meent dat het slecht voor de ondernemers. ‘Mensen kunnen een euro maar een keer uitgeven!’ zegt Jac Wouters van het CDA. ‘Maar het bestedingspatroon is wel veranderd!’ zet Ton Hesemans (PvdA) er gretig tegenover.

Maar of je voor of tegen zondagopenstelling bent, was niet de stelling van dit debat. ‘U moet een besluit nemen of we de winkelopstelling terugdraaien, anders moeten we de gang naar de rechter maken,’ memoreert burgemeester André Osterloh. De raad reageert teleurgesteld. ‘Maar kunnen we dan niet proberen de winkels in alleen Rijen open te houden?’ probeert De Wee nog. ‘Ook dan moeten we aan de criteria van de wet voldoen,’ redeneert de Burgemeester. ‘Maar de wet is een gedrocht!’ herhaalt Rutten. ‘Toch moeten we er aan voldoen,’ stelt de Burgemeester.

Dan is het ineens voorbij. Zonder slot, zonder laatste afweging. Lijdzaam gaat de raad akkoord met het terugdraaien van de zondagopenstelling. De vraag van dit debat — durven we naar de rechter of heeft de gemeente maar te schikken heeft naar de wet? — blijft onder het laagje teleurstelling verscholen.

Deze column verscheen op 1 mei 2012 bij Binnenlands Bestuur.

Op de agenda van de gemeenteraad Coevorden staat de plattelandsvernieuwing. De gemeente pakt meer regie bij het onderhoud en de verbetering van de publieke ruimte. De bestaande particuliere deelcommissies, bestaande uit bewoners en zonder politieke inmenging, worden opgeheven.

Dat is an sich een collegevoorstel waar ieder raadslid zich in kan vinden. Toch is er debat. En terecht.

De knuppel wordt in het hoenderhok gegooid door Frits Klasen (Gemeentebelangen), naar eigen zeggen het enige raadslid dat nog heeft meegemaakt dat het vórige besluit werd genomen. ‘Ik ben het er niet mee eens hoe de deelcommissies worden weggezet in de notitie.’ 

Klasen’s reactie is niet emotieloos. Op Drentse toon zegt hij kristalhelder: ‘Ik ben niet tegen het opheffen van de deelcommissies, maar wel tegen het beeld dat ze niks voor elkaar hebben gekregen.’

Het lokt de andere raadsleden tot een reactie. Roelof Boerma (VVD) citeert zakelijk de notitie. ‘De deelcommissies hebben niet bereikt wat ze dachten te bereiken.’ Hij kijkt erbij alsof er niks mis mee is. ‘Nee,’ reageert Klasen. ‘Ze begonnen met niks en ze zijn ver gekomen.’ Aan tafel knikken de andere raadsleden inlevend mee.

Wethouder Truus Pot voelt het signaal goed aan. ‘De deelcommissies hebben zonder twijfel een positieve bijdrage geleverd,’ citeert ook zij de notitie. ‘Ik heb dan ook een dubbel gevoel. Met trots kijk ik terug naar wat de deze commissies hebben gedaan.’ Toch is het tijd voor nieuw beleid.

Dat signaal is genoeg. De kwaliteit van een politiek besluit zit niet alleen in de het besluit zelf. Politiek bedrijven is ook oog hebben voor de omstandigheden waaronder dat besluit genomen moet worden. De gemeenteraad heeft die emotie goed aangevoeld en zo wethouder Pot een klein beetje bij geholpen emotie mee te wegen in het besluit. Ook al is de uitkomst dezelfde, de achtergrond heeft nu een verdiende plaats gekregen.

Deze column verscheen op 16 april 2012 bij Binnenlands Bestuur.

Wat een gezellige boel, vorige week in Maasdonk. De raadsleden worden hartelijk ontvangen door de gemoedelijke, vrolijke burgemeester. Dus daar is Dick Passchier heen gegaan! Uw weet wel, de goedlachse presentator van NCRV’s Stedenspel. In die tvshow namen steden het tegen elkaar op — en het liep altijd goed af, want iedereen was een winnaar. Ook als je had verloren. Ironisch genoeg loopt het bij het debat over de aanstaande herindeling anders – de gemeentes Maasdonk en Bernheze willen samen verder – en is het de spelleider die het maar moeilijk heeft.

Die spelleider, de voorzitter van de raad, is namelijk ook de portefeuillehouder. Na zijn toelichting op de stand van zaken, stelt Jolanda Schneider (CDA) hem een eenvoudige vraag: ‘hoe is het met de communicatie met burgers?’ ‘Hoe bedoelt u?’ reageert burgermeester Augusteijn al voorzichtig. ‘Ik bedoel in de volle breedte,’ voegt Schneider toe. ‘Het is oorverdovend stil op dit punt.’

Augusteijn antwoordt enigszins verontwaardigd. ‘We hebben intensief met burgers gesprekken gevoerd,’ vindt de burgemeester, ‘we zitten er midden in.’ Dat schiet vooral Jan van Hoek (Dorp Vinkel) in het verkeerde keelgat. ‘Waar zijn de stukken dan?!’ roept hij in de microfoon, ‘niemand weet iets.’ Augusteijn wordt monotoon. ‘Misschien moeten we meer doen.’ Het sust Van Hoek niet. ‘De raad heeft er vijf keer in 15 maanden op aangedrongen en er is niks.’ Burgemeester Augusteijn reageert, maar feitelijk met niet anders dan ‘nietus’. ‘Wellus,’ zegt Van Hoek weer.

Enfin.

De rest van de raad ziet het schouwspel maar aan. Een gezamenlijk debat over of de communicatie voor de inwoners van Maasdonk goed verloopt, is het niet meer. Zelfs de oorspronkelijke vragensteller Jolanda Schneider doet niet meer mee. Het is het ongelijk tussen Augusteijn en Van Hoek die, zoals wel meer bij discussies, zonder oplossing of uitspraak maar mét wederzijdse onvrede wordt afgesloten.

Daarom is de onafhankelijk voorzitter zo belangrijk. Door het gesprek via hem te laten verlopen, dwingen de raadsleden zich niet tot één maar tot allen te richten. En zonder voorzitter zoals feitelijk woensdag in Maasdonk, verwordt het debat met allen al snel een discussie met twee.

Deze Mystery Burger is niet eerder gepubliceerd.