Borstklopgesprek

Al achttien jaar staat de huisvesting van turnclub SGS op de agenda van de raad van Lingewaard. En eerlijk gezegd, echt hun best om dit complexe en ingewikkelde dossier nu eens tot een goed einde te brengen, doen de raadsleden niet.

‘Kinderen kunnen in de bebouwde kom nu eenmaal veiliger naar een sportvoorziening,’ zegt Margareth Bouwmeister (LBL). De turners sporten sinds jaar en dag op de zogeheten Aloysiuslocatie. Daar moeten ze – het gebouw wordt gesloopt – per 1 januari 2021 uit. En in de tussentijd moeten de sporters ergens tijdelijk terecht.

Op papier zijn de opties eenvoudig. Óf het wordt de bijna geheel functionele locatie op het bedrijventerrein Van Dalen aan de Karstraat, óf in een tijdelijke gymzaal in Park Rosendael. Deze laatste plek is dichterbij, maar moet nog worden verbouwd, waardoor de club er wellicht niet op 1 januari 2021 in kan.

Het college stelt daarom het bedrijventerrein voor. Toch is Bouwmeister, net als de club zelf, voor Park Rosendael. ‘Volgens mij kunnen we een heel eind mee,’ zegt Maarten van den Bos (PvdA). Alleen over de mogelijke vertraging maakt hij zich zorgen. ‘Is het voor LBL bespreekbaar dat SGS nog drie maanden op de Aloysiuslocatie blijft?’ vraagt hij.

‘Enige weken of twee maanden moet dat kunnen,’ vindt Bouwmeister. ‘Maar dat hoor ik graag van de wethouder,’ zegt ze. Je zou zeggen dat zoiets een toenadering is, maar Van den Bos lijkt het niet zo op te vatten. ‘Dat zijn de verhoudingen toch niet?!’ roept hij. De raad, niet het college, moet een uitspraak doen over het risico dat SGS niet op tijd de nieuwe locatie in kan. ‘Vertraging van de sloop van de Aloysiuslocatie is onbespreekbaar!’ roept Bouwmeister terug.

Voor Freek den Houting (Lingewaard.nu) is juist locatie Van Dalen geen probleem. ‘Het is veilig en er zijn al nutsvoorzieningen,’ legt hij uit. En om er te komen, kunnen de ouders ook gaan carpoolen, vindt hij. ‘Wij vinden het echt niet aangenaam om op een industrieterrein gym te lokaliseren,’ meent Corrie Dolmans (D66) zonder dat iemand haar vraagt wát daar dan mis mee is.

‘SGS heeft aangegeven het risico te accepteren als er niks is,’ zegt wethouder Theo Janssen over de verhuizing naar Park Rosendael. Volgens de wethouder gaat de turnclub dan de reserves aanspreken of zelf alternatieven zoeken. 

Daarmee is het klaar, zou je zeggen. Maar nee. ‘Deelt de wethouder dat het risico heel groot is?’ vraagt Boukje Raes (CDA). ‘Dat is voor SGS,’ herhaalt Janssen. ‘Dus ik hoor de wethouder eigenlijk zeggen dat de turnsters weleens een aantal maanden in de kou kunnen staan,’ zegt Raes (CDA) terwijl SGS zelf zei het risico te accepteren. ‘Dat is uw beleving,’ zegt wethouder Janssen mat, waarmee hij – helaas – vooral op de verwarrende verontwaardiging reageert, en niet op de inhoud. ‘Het college heeft geen behoefte het risico van SGS te dragen.’ Waarmee dit debat wéér geen steek verder komt.

‘De verantwoordelijkheden gaan nu toch door elkaar lopen,’ interrumpeert Van den Bos dan. ‘De vraag is in hoeverre de ráád dat risico wil dragen, wij stellen de kaders!’ zegt Van den Bos. ‘We laten toch geen vereniging omvallen?’ vraagt ook Bouwmeister verhit — over wat ze zelf heeft voorgesteld.

Er is een lange schorsing nodig om tot elkaar te komen. Waarna er zelfs geen tweede termijn nodig is voor college én raad om het voorstel voor Park Rosendael te steunen. Blijkbaar lukt het de politici in Lingewaard buiten de openbaarheid wél te luisteren naar waar hun standpunten overlappen — en niet eens alleen te luisteren naar waar ze in het debat bovenop kunnen springen. Want hoe zeer het uitdiepen van een meningsverschil bij politieke besluitvorming ook belangrijk is, áls je het een keer met elkaar eens bent, moet je dat ook kunnen accepteren.

‘Ik geloof dat ik mag constateren…’ Burgemeester Sander Schelberg laat even een stilte vallen om verbaasd op de klok te kijken. ‘…dat we alle agendapunten gehad hebben.’ In nog geen halfuur heeft de gemeenteraad van Hengelo álles dat op de agenda staat behandeld.

Even terug in de tijd. ‘Ik wil de fracties vragen in hun bijdrage in te gaan op de gevraagde beslissing,’ zei voorzitter Herbert Capelle tijdens de Politieke Markt van 20 november. ‘En niet hun spreektijd te gebruiken voor een spervuur van vragen aan het college,’ maande hij.

Dat is geen overbodige opmerking. Gemeenteraden maken nogal eens een potje van hun politieke besluitvormingsproces door het te vervangen voor een overhoring van de wethouders. Het Hengeloos vergadermodel moet deze bestuurlijke onzedigheid voorkomen.

Wanneer een gemeenteraad een besluit neemt over horecatijden, een subsidiekader of, zoals de gemeenteraad van Hengelo nog moet doen, het participatieproces bij de herinrichting van het marktplein, gaat hij niet over een nacht ijs.

‘Voor de zomer besloot de raad dat er een nieuw bouwplan moest komen,’ memoreerde voorzitter Capelle. De raad besloot toen dat men éérst wilde besluiten over het te volgen participatieproces. Na beeldvormende presentaties op 2 oktober, en een uitgebreide vragenronde, staat bij de vergadering van 20 november de oordeelsvorming op de agenda. Pas in een komende vergadering zal de gemeenteraad een ‘besluit vormen’ over de aanpak.

Daarmee doet de gemeenteraad van Hengelo daar niets vreemds. In de meeste gemeenten wordt de organisatie van gemeenteraadsvergaderingen met de termen ‘beeldvormen’, ‘oordeelvormen’ en ‘besluitvormen’ in mootjes gehakt. 

Eigenlijk neemt een gemeenteraad daarmee een besluit in precies dezelfde stappen zoals iedereen dat doet: eerst de opties verkennen, dan de argumenten afwegen en uiteindelijk een knoop doorhakken. Een winterjas uitzoeken of een wasmachine kopen gaat niet anders, behalve dan dat de  gemeenteraad van Hengelo met z’n zevenendertigen een besluit erover moet nemen. En dat de afwegingen door alle tachtigduizend inwoners te begrijpen moeten zijn.

Met andere woorden, de gemeenteraad vergadert tenminste drie keer over een onderwerp. Eerst om te verkennen, zodat het in een tweede ronde kan worden bedebatteerd en er voor de besluitenvergadering eigenlijk alleen maar een stemming over blijft.

Nu zijn er van die onderwerpen die helemaal niet zo’n opgetuigd vergaderproces behoeven. ‘Stukken zonder tussenkomst van de politieke markt’ noemt Hengelo ze. Naast de hamerstukken, en enkele benoemingen heeft de gemeenteraad van Hengelo er vanavond drie. 

Bij het vaststellen van het bestemmingsplan Medaillon heeft alléén Han Daals (Burgerbelangen) een vraag. ‘Is er een achterliggende visie voor het plaatsen bij zonnepanelen?’ wil hij weten. Het proces ervoor is in gang gezet, legt wethouder Gerard Gerrits uit. Bij de technische begrotingswijzingen heeft geen zelfs niemand iets te zeggen.

Slechts de raadsbijdragen voor de Special Olympics zijn uitvoeriger. ‘Je zet mensen én de regio mee in de kracht,’ vindt Marie-José Luttikholt (PvdA). ‘We laten zien waarde te hechten aan een inclusieve samenleving,’ zegt Marcel Elferink (CDA). Wel wil hij weten wat er gebeurt als niet alle gemeenten meebetalen aan het evenement. Maar volgens wethouder Claudio Bruggink zou één gemeente terughoudend zijn en is hij positief dat het wel goed komt. ‘Het is geen hoog bedrag.’

En dat is het. Natuurlijk is er niets op tegen dat de gemeenteraad vond dat deze onderwerpen geen grote behandeling volgens het vergadermodel behoeven. Net zo goed als dat er niets mis is met een kassakoopje.

Maar wat ik nu mis is waarom de gemeenteraad die keuze voor het korte traject genoeg vindt. Een korte schets, bijvoorbeeld door de voorzitter, zou toch zorgvuldiger zijn. Al is het maar dat de gemeenteraad dan ook uitleg geeft aan zijn bevolking. Net zo goed als dat ik mijn impulsaankoop soms ook thuis moet verdedigen.

Deze column verscheen op 9 december 2019 bij Binnenlands Bestuur.

‘Er worden u twee agendapunten voorgelegd,’ zegt burgemeester Nanning Mol. Het eerste vraagt de gemeenteraad van Laren ‘gevoelens en meningen te geven’ over het laten uitrekenen of de belastingtaken van de gemeente niet bij buurgemeente Baarn kunnen worden ondergebracht. Het tweede ligt lastiger. ‘Het is u inmiddels bekend dat dit beslispunt niet kan. Ik stel het u voor het van de agenda te halen.’

Met dat punt zou de raad een door het college opgelegde geheimhouding bekrachtigen. Dat moet ook van de Gemeentewet – anders is er geen geheimhouding meer – maar wel in de eerst volgende raadsvergadering. En in die vergadering besloot de raad niet die geheimhouding te onderschrijven. ‘Inmiddels is u duidelijk dat het niet een tweede keer kan worden voorgelegd,’ legt burgemeester Mol uit.

Met een korte knik van de hoofden gaat het bekrachtingsbesluit van de agenda. ‘We betreuren dat het een tweede keer aan u is voorgelegd,’ zegt de burgemeester monotoon. ‘Ik neem aan dat u in uw inbreng er nog wel iets van gaat zeggen.’

Nu valt dat wel mee. ‘Ik ben blij dat het punt geschrapt is,’ zegt alleen Nico Wegter (D66). Verder heeft de raad vooral inhoudelijk commentaar. De belastingtaken worden nu samen met Blaricum en Eemnes uitgevoerd, maar de gezamenlijke colleges stellen voor uit te rekenen of Baarn dat niet kan doen. ‘De argumenten voor Baarn zijn me niet helemaal bekend,’ stelt Wegter. Er moet ook naar andere gemeenten gekeken worden, vindt hij. ‘Er zijn ook particuliere organisaties die dit voor vele gemeenten en waterschappen doen,’ voegt Johan de Bondt (VVD) toe.

‘Het is een logische stap om naar anderen te kijken,’ vindt ook Karel Loeff (Larens Behoud). Ook over de aanpak een businesscase op te stellen, twijfelt hij. ’Het is de vraag of je een businesscase moet opmaken of niet gewoon een offerte moet opvragen,’ zegt Loeff — zijn voorkeur met het woordje ‘gewoon’ verklappend. ‘Voor Baarn kiezen is geen professionele afweging,’ vindt Erwin van den Berg (CDA). ‘Het zijn ook afwegingen die aan deze tafel gemaakt hadden moeten worden,’ meent hij.

‘Laat ik beginnen met de geheimhouding,’ begint wethouder Peter Calis zijn reactie streng. ‘De informatie die voor u is opgesteld kan ambtenaren beschadigen of bevat risicovolle gegevens,’ legt Calis uit. ‘Nu u er geen geheimhouding over op heeft gelegd, is het niet meteen openbaar.’

Dat is wel erg straf gesteld. Door de geheimhouding niet te bekrachtigen, kan men deze informatie eruit betrekken in een openbare vergadering. ‘U bent door uw eed gehouden deze stukken niet openbaar te maken,’ meent Calis. Niet alleen zegt die ambtseed daar niets over, ook stelde niemand voor de stukken een-op-een te delen. ‘Als u ze openbaar maakt, pleegt u geen misdrijf maar wel een overtreding,’ zegt de wethouder. Zo’n ongefundeerd dreigement is op z’n zachts gezegd niet netjes.

‘En ik raad ten sterkste af een businesscase met drie partijen te maken,’ dreint Calis verder. Het is namelijk heel wat werk, zo’n businesscase. ‘Dat moet perifere omstandigheden in aanmerking nemen,’ legt Calis uit, met details die duizelen. Het voorstel ‘gewoon’ offertes op te vragen, heeft hij klaarblijkelijk niet opgepikt. Dat de raad bij de keuze betrokken moest worden, vindt hij onzin. ‘Dit is een kwestie van uitvoering, niet van beleid,’ zegt Calis bemeten.

‘Dat juridisch advies over de geheimhouding is van een bijzonder gehalte,’ zegt Nico Wegter wat geschrokken. Hij herhaalt zijn zorgen over het kijken naar slechts één uitvoerder. ‘Ik ben bang dat wanneer we één businesscase met Baarn gaan maken er geen weg terug is,’ denkt Wegter. ‘Het is tekenen bij het kruisje,’ vindt Van den Berg. ‘Er zijn bedrijven die dit snel en waterdicht doen,’ pleit Jacqueline Timmerman (Liberaal Laren) nog eens.

Daarmee heeft de raad wel voldaan aan de opdracht ‘gevoelens en meningen te geven’ over de belastingplannen. Calis heeft dat ook. Maar dan over de raad. En ik heb ook gevoelens over Calis’ optreden gekregen. Maar die deel ik maar niet hier.

Deze column verscheen op 2 december 2019 bij Binnenlands Bestuur.

‘It is oan de rie,’ zegt boargemaster Jeroen Gebben. De gemeenteraad van Tytsjerksteradiel bespreekt vanavond – tweetalig, uiteraard – de uitgangspunten voor het nieuwe rioleringsplan. Opiniërend, wel te verstaan. Dat houdt in dat de raad nu geen besluiten neemt, maar het college iets mee moet geven. Iets wat de raad belangrijk vindt en terug wil zien in de uiteindelijke beleidsvoordracht.

‘We kennen meer wateroverlast door grote buien,’ begint Jantsje van der Veen (ChristenUnie). ‘En een nieuwe ontwikkeling is dat we ook grote periodes van droogte kennen,’ zegt ze. Ze mist het in de nota. Daarnaast wil Van der Veen extra aandacht voor wateroverlast in winkelgebieden. Dan komt het neer op het voorgestelde scenario B, zegt ze. ‘Droeg, skjin en sûn,’ herhaalt ze uit de nota, ‘mar dan wol met in plus op kommunikaasje.’

‘Dank voor de grasmaaier,’ grapt Peter van de Hoef (PvdA). Hij maakt zich ook zorgen over de grote afwisseling van buien en droogte. ‘Ik mis de balans tussen de effecten van de klimaatverandering.’ Van de Hoef’s voorkeur gaat daarom uit naar scenario C. ‘Je zou kunnen denken aan een buffervat om de droogte op te vangen,’ valt Berber van Zandbergen (GroenLinks) hem bij. Ook wat haar betreft mag het beleid wel plussen. ‘We zien het als een investering,’ zegt ze. ‘Overlast kost ook geld.’

Maar van Jan Willem Sietsma hoeft dat plussen niet zo. ‘Droeg, skjin en sûn is genôch,’ vindt hij. ‘We hebben het over een ton verschil per scenario,’ legt hij uit. Hij stelt voor om te beginnen bij scenario B en pas ‘op te schalen’ naar C als het nodig blijkt. Onzin, vindt Freddy de Haan (FNP). ‘Gewoon B en dat kost het — en dan niet daarna even lekker plussen,’ zegt hij.

’Het is net als met een verzekering,’ legt Sjaak Hoekstra (VVD) uit. ‘Kies je de duurste dan heb je de meeste dekking.’ En wat Hoekstra betreft hoeft de duurste optie niet. ‘Kiezen we voor de duurste is het nog een drama,’ denkt hij. ‘Bij zulk extreem weer loopt de boel toch wel onder.’ Scenario A is voor hem genoeg, maar wél met extra aandacht voor de kernen Tytsjerk en Bergum. ‘En de burger heeft zelf ook een verantwoordelijkheid met het inrichten van groen waardoor het water weg kan lopen,’ vindt Hoekstra. ‘Dat is nog maar de vraag,’ interrumpeert Sietsma nog, zonder zelf een antwoord te geven.

‘We zouden hier een integrale business case van moeten maken,’ denkt Erwin Duursma (D66) als laatste. Zo kan je zien wat je bespaart op onderhoudskosten en opruimkosten. ‘Neem dat mee in de berekening.’

Dat klinkt als een oplossing om de nog verregaande dan wel vermeende meningsverschillen over de prioriteit bij kernen of winkelgebieden, eigen verantwoordelijkheid van de burger, enig defaitisme over de gevolgen van klimaatverandering, preventie bij droogte en, ja, dan uiteindelijk ook de kosten. Wellicht. Want doordat het reglement van orde het niet toelaat een debat in tweede termijn te voeren, ontberen de raadsleden de mogelijkheid om op elkaars punten te reageren.

Voor wethouder Tytsy Willemsma is dat geen probleem. ‘Tankewol foar de dúdlike lijn dy der in sat,’ zegt ze. ‘U zat nadrukkelijk op de financiën,’ vindt de wethouder. ‘We gaan scenario B en C uitwerken,’ zegt ze, al vraag ik me écht af of je deze ronde zo mag samenvatten.

We zullen zien. Pas op haar werkkamer kan de wethouder deze ronde aan woordvoeringen samenkneden tot één mening van de raad. Met niet alleen een risico voor cherry picking, zodat ze er alleen uithaalt wat ze zélf belangrijk vindt — al is het maar onderbewust. Maar ook zonder de afweging die juist de volksvertegenwoordiging in een interactiever debat zelf had moeten maken.

Deze column verscheen op 25 november 2019 bij Binnenlands Bestuur.

‘Het college heeft opgeschreven geen zienswijze in te dienen,’ zegt Piet van de Vorst (Roerstreek Lokaal!). Lichtelijk geïrriteerd. Hij is niet de enige. Alle gemeenteraadsleden van Roerdalen ergeren zich aan de toon waar mee het college het rekenkamerrapport weg lijkt te zetten. Het ergste van alles is, dat het nog niet eens bedoeld is ook.

De rekenkamer van Roerdalen onderzocht de WMO van de gemeente. Het rapport, De basis van de Wmo-piramide in beeld, Roerdalen, heeft flink wat aanbevelingen. Zoals het hoort – en zoals de verordening van Roerdalen ook voorschrijft – heeft als eerste het college schriftelijk op het rapport kunnen reageren. Een nogal procedurele reactie, om het zo maar te zeggen. ‘Het college heeft besloten geen zienswijze in te dienen’ staat er koudjes.

Dat vindt Loes Vestjens (Roerstreek Lokaal!) onvoldoende. ‘Er staat een behoorlijk aantal aanbevelingen richting het college en wij vragen dan ook vanuit hun perspectief om een reactie,’ zegt ze.

‘Het zou mijns inziens onzuiver zijn als het college zich daarin mengt,’ interrumpeert burgemeester Monique de Boer-Beerta ineens. Curieus genoeg terwijl ze de rol van raadsvoorzitter blijft behouden. ‘Ik heb het college gevraagd zich vooral niet met het resultaat te bemoeien,’ zegt ze, hoewel dat precíes is wat Vestjens het college verwijt.

‘Wat de zaak complex maakt is dat er nu geen wethouder is die verantwoordelijk is voor de aanbevelingen,’ vindt Gerrion van Elmpt (Democraten Roerdalen). En weer grijpt burgemeester De Boer-Beerta naar de microfoon. ‘Op het moment dat uw raad deze aanbevelingen overneemt, impliceert dat dat u het college opdracht geeft de aanbevelingen uit te voeren,’ zegt ze. Een formeel juiste uitleg, maar je kan het Van Elmpt toch ook weer niet kwalijk nemen het eerst anders te begrijpen. De reactie van het college op het rekenkamerrapport getuigde nou niet echt van eigenaarschap.

‘Mag ik mijn betoog verder voeren?’ vraagt een wat verbaasde Van Elmpt. ‘Wij verzoeken hierbij het college de aanbevelingen aan het ambtelijke apparaat uit te dragen,’ leest ze van haar spreektekst, ‘en voor zover mogelijk toe te zien op de uitvoering er van.’ De vermanende knipoog naar de burgemeester erbij moet ook deze zijn opgevallen. Ook Herman Nijskens (VVD) vindt de reactie van het college erg koel. ‘Ik zou graag van het college willen horen hoe ze tot deze reactie zijn gekomen,’ zegt hij kortaf.

‘We herkennen ons in het rapport en daarom heeft het college geen inhoudelijke zienswijze,’ legt wethouder Eugenie Cuijpers uit. ‘Met de aanbevelingen zijn we reeds actief bezig,’ leest ze voor. ‘Ik had nog gevraagd hóe de eerste recatie tot stand was gekomen,’ herhaalt Nijskens. ‘Volgens mij heeft de wethouder dat gezegd,’ vindt burgemeester De Boer stellig. ‘We hebben het rapport goed onderzocht en bekeken en we onderschrijven de aanbevelingen,’ vult wethouder Cuijpers monotoon aan. ‘Geen zienswijze betekent dat de aanbevelingen worden overgenomen’ voegt burgemeester De Boer-Beerta bemoedigend toe.

Nijskens zucht. ‘De vraag is hóe komen jullie bij deze reactie, maar u gaat gewoon verder met uw verhaal’ valt  Marjo Thevissen (Ons Roerdalen) hem bij. ‘Volgens mij wordt het college gevraagd om een een zienswijze…,’ murmelt burgemeester De Boer. Dat de raad naar iets anders vraagt dan naar de procedure is nog niet bij ‘r gaan dagen.

‘Ik kijk even naar de griffier!’ probeert de burgemeester. ‘Het college wordt gevraagd om een reactie op het rapport,’ legt de griffier uit, waarmee hij het woord zienswijze vermijdt.

Noch de burgmeester, noch het college lijken die hint te begrijpen. ‘Geen zienswijze indienen is niet hetzelfde als aanbevelingen overnemen,’ zegt Vestjens nog, Maar verder dan de schouders ophalen komt het college in de tweede termijn niet. Blijkbaar hoeft deze raad voor bestuurlijke empathie niet op dit college te rekenen.

Deze column verscheen op 18 november 2019 bij Binnenlands Bestuur.

‘De term vragenkwartiér moet u ook vanavond met een korrel zout nemen,’ zegt burgemeester Michiel Pijl. De raadsleden van Drechterland hebben vanavond de mogelijkheid om met politieke vragen het college mondeling een fikkie aan de schenen te leggen. ‘We hebben namelijk dertien vragen van de raad ontvangen,’ vervolgt de burgemeester.

‘Werkgevers tonen weinig bereidheid om arbeidsgehandicapten aan te nemen,’ leest Robbert Oud (VVD) voor uit een krantenbericht. ‘Hoe zijn de ervaringen van ons werkbedrijf?’ Geen appèl. Geen geuite zorgen. Blijkbaar alleen nieuwsgierigheid.

‘Onze ervaringen komen niet overeen met de berichtgeving,’ leest wethouder Dirk te Grotenhuis voor. Zo te zien had hij de vragen van Oud al eerder voorgelegd gekregen en is het ambtelijk al netjes uitgezocht.

‘Ik ben benieuwd hoe het is met de Hemschool,’ vraagt Guus Bosch (CDA) vervolgens. Ook David van Gelderen (Progressief Drechterland) wil weten hoe het gaat met deze sloop. ‘Pas als de vleermuizen niet meer broeden, mag de oude school gesloopt worden,’ antwoordt wethouder Yvonne Roos. ‘Daar is een vleermuizenprotocol voor nodig,’ legt Roos uit.

‘Hoe is het met de ontwikkelingen in het gebied bij het oude gemeentehuis?’ is Bosch’ tweede vraag, waarna wethouder Roos het proces schetst. ‘Bewoners zijn op de eerste inspraakavond met geeltjes aan de slag geweest.’

Gezien de voorbereide antwoorden, had wethouder Roos kennelijk ook deze vraag eerst schriftelijk ontvangen. Sterker, je kunt ook de vraag stellen of het college een toelichting van dergelijke grote projecten niet in een raadsinformatiebrief had moeten plaatsen. Dát had nou een leuke vraag geweest voor dit vragenkwartier. Of in het presidium. Of bij de auditcommissie.

‘Komen stolpboerderijen ook vaker in aanmerking voor splitsing,’ wil Maartje Trots (Senioren Partij) weten. Ze had in de krant gelezen dat Opmeer dat doet. Dat kan al, maar op de vervolgvraag van Trots – of de boerderijen ook in meer dan twee woningen kunnen worden gesplitst – moet wethouder Roos toch echt later terug komen.

En dat blijkt óók oké. Blijkbaar was Trots’ vraag toch niet zo urgent. Trouwens, als ze deze technische vraag eerst ambtelijk had gesteld, had ze van haar wens al een motie kunnen maken — en had het meervoudig splitsen nu al geregeld kunnen zijn.

‘Herkent u de klachten van het programma Kassa,’ vraagt Idso Brouwer (Gemeentebelangen). De regio kent weinig klachten, zegt wethouder Te Grotenhuis. ‘Klopt het dat de veiligheidsregio ambulances op straat parkeert,’ wil Ronald de Vos (ook Gemeentebelangen) weten. Het antwoord is ‘ja’ en dat kan ook. ‘Wat is de stand van zaken met de motie over digitale bereikbaarheid,’ vraagt Erik Gerrits (Progressief Drechterland). Dat beleid komt in het voorjaar,’ vertelt Roos. Een halfjaar te laat, maar Gerrits lijkt er geen politieke consequenties uit te trekken.

Even lijkt het spannend te worden als Aad Molenaar (CDA) wil weten wat er met de oorspronkelijke klinkers uit 1671 op de Dr. Wytemaweg is gebeurd. Wethouder Jeroen Broeders antwoordt dat deze nu in eigendom zijn van de aannemer die de weg onlangs heeft aangepast. Waar ze nu zijn, weet de wethouder ook niet. Molenaar benadrukt de historische waarde van de 350-jaar oude zevenduimers, maar de echte politiéke vraag, of bij de werkzaamheden wel het door de gemeenteraad zélf vast gestelde archeologisch protocol is gevolgd, komt niet bij hem op.

Na ruim driekwartier is de vragenhonger van de raad hopelijk voor even gestild. De mijne overigens niet. Ik heb er nog één vraag bij. Aan de raad. Wat gaan jullie nou precies met deze antwoorden doen? Of beter: hoe gaan jullie deze informatie gebruiken om nu écht je controlerende rol als hoogste orgaan invulling te geven? Want alleen daarvoor is dit vragenrecht bedoeld. En dan hoeft het ook geen uur te duren.

Deze column verscheen op 4 november 2019 bij Binnenlands Bestuur.

‘We zitten als Nederland in een impasse,’ vindt Pollie Kaal (Nieuw Links). Vanavond probeert ze haar collega’s van de gemeenteraad van Maasgouw ervan te overtuigen dat juist háár gemeente het land kan redden.

Middels een motie vreemd aan de orde van de dag wil Kaal de stikstofproblematiek op de raadsagenda toevoegen. Met haar voorstel wil ze het maximumsnelheid op de snelweg bij het Limburgse dorp verlaagd hebben. ‘Er moet iets gebeuren.’ Ook het rapport van de commissie Remkes adviseerde een verlaging van de maximumsnelheid, zegt ze. ‘Veel projecten liggen stil. Ook in onze gemeente.’

Nu gaat een gemeente niet over de snelheid op rijkswegen. ‘We roepen het college op om dit verzoek daarom over te brengen bij het Rijk,’ zegt ze. ‘We geven daarmee het signaal af het kabinetsbeleid te steunen,’ meent Kaal.

‘De stikstofproblematiek gooit ons hele land in de war,’ vindt ook Erwin Dehing (CDA). Toch lijkt hij de motie niet te gaan steunen. ‘Iedereen pakt het al op: de minister, de VNG, IPO,’ weet Dehing. ‘De motie is…,’ Dehing weifelt. ‘…mosterd na de maaltijd niet de goeie uitdrukking.’ Waarmee hij het toch maar even heeft gezegd. Hij adviseert Kaal maar eens kennis te nemen van de maatregelen van het Remkes-rapport, hoewel Kaal daar zelf al aan refereerde. ‘Er zijn zoveel maatregelen op korte termijn. Laat men daar in den lande maar eens gedegen mee aan de slag gaan.’ Hij vindt de motie – daar komt-ie – ‘sympathiek’.

Ook Gerrit Vervoort (Lokaal Belang) vindt de stikstofemissie een probleem. Toch steunt ook hij Kaal’s oproep niet. ‘Het probleem is ook vliegverkeer en industrie,’ weet hij. ’U pakt maar een klein stukje snelweg aan,’ verwijt hij Kaal. ‘Voor ons is de motie een station te vroeg,’ vindt Vervoort.

‘U kunt toch ook zelf al de maximum snelheid verlagen?’ denkt Clemens Meerts (Liberale Volkspartij). ‘Gewoon zelf maximum 100 km per uur rijden,’ vindt hij. ‘Bent u met de auto of met de fiets?’ wil Bert Zeegers (VVD) nog van Kaal weten.

Eigenlijk doet alleen Marcel Richter (Partij Welzijn Maasgouw) normaal over de motie. Hij ís dan ook mede-indiener. ‘De snelheid op dat stuk weg verspringt steeds van 100, 120, 130 enzovoorts,’ zegt hij. De weg op een maximumsnelheid zetten zou de verkeersdoorstroming wel eens kunnen verbeteren.

‘Ik denk juist dat we met wat kleins kunnen beginnen,’ zegt Kaal als het haar beurt weer is. Juist de uitstraling dat je iets doet kan de gemeente én het Rijk helpen, vindt Kaal. ‘En ik ben met de auto,’ laat ze Zeegers weten. ‘Een kleine, zuinige auto en geen grote Audi.’

‘De motie is alleen het verzoek dit neer te leggen bij het Rijk,’ zegt Richter nog. De raad van een buurgemeente heeft eenzelfde oproep ingestemd. ‘Wat let ons?’ vraagt hij.

Die vraag lijkt retorisch, vooral omdat geen van de fracties er nog echt antwoord op geeft.

‘Wilt u een motie in stemming brengen of trekt u die in,’ vraagt burgemeester Stef Strous. ‘Ik merk namelijk dat andere fracties tegen zullen stemmen,’ zegt de burgemeester. Een curieuze opmerking. Dat je motie het waarschijnlijk niet haalt, is immers nooit een goede reden om hem niet in stemming te brengen. Integendeel. Mocht de raad het signaal niet aan het Rijk af willen geven, kan ik me zo voorstellen dat Kaal en Richter ditzelfde wel aan hun kiezers willen doen.

Met slechts alleen de stemmen van van Kaal en Richter vóór, sneuvelt de sympathieke motie, zoals het ’t lot van een sympathieke motie betaamt. En ook hier, zoals meestal, zonder dat er nou echt een goede reden is om hem niet aan te nemen.

Deze column verscheen op 21 oktober 2019 bij Binnenlands Bestuur.

‘Ik weet bijna niet meer wat ik wilde zeggen,’ murmelt Saskia Borgers (PvdA/GL). Ze had eerder de voorzitter om een interruptie gevraagd. ‘Maar de wethouder bleef maar doorkletsen,’ zegt ze nu ze na het betoog van wethouder Caroline van de Pol wel het woord krijgt. Benieuwd of het haar nu wel lukt om antwoord op haar vraag te krijgen!

Er staat veel energie op de raadsagenda in Koggenland. Ten eerste bespreekt de raad de contouren voor het Zonne-energiebeleid, waarmee de gemeente een kader heeft voor het  plaatsen van zonnepanelen en zonneweides. Hard nodig, vindt Rosalien van Dolder (VVD). ‘We willen niet nog eens geconfronteerd worden met de situatie dat we een zonneweide niet kunnen weigeren.’ Ze vertelt dat haar partij behoorlijk wat moeite moest doen om een plan van Nuon tegen te houden.

‘Voorzitter interruptie!’ roept Borgers dan. Ze stond al enige tijd achter de prominente interruptiemicrofoon, maar blijkbaar vindt ze dat de voorzitter ook een verbale aansporing nodig heeft haar het woord te geven. ‘Even via de voorzitter,’ zegt burgemeester Jan Franx nog, al leek dat Borgers juist duidelijk te zijn.

‘PvdA-GroenLinks en Welzijn Koggenland hebben hier ook werk van gemaakt. Vergeet mevrouw Van Dolder dat niet?’ vraagt Borgers. ‘Alleen hadden we dat niet gered,’ erkent Van Dolder, voordat ze door gaat. Een helder antwoord op een terecht correctie.

‘Voorzitter bij interruptie!’ roept Borgers weer na enige tijd. Blijkbaar is er wéér een verbale attendering nodig. ‘Bij interruptie,’ herhaalt Franx, waarmee er weer drie mensen – Borgers, Van Dolder en de burgemeester zelf door elkaar heen aan het praten zijn. Terwijl de rechtop staande interruptiemicrofoon toch echt pal voor z’n snufferd staat.

Borgers wil van Van Dolder weten hoe ze de participatie bij zonneweides geregeld ziet. Eerder heeft zij daar een motie over ingediend. ‘U spreekt uw motie tegen,’ vindt Van Dolder als Borgers haar vraag heeft gesteld. ‘Dat heb ik niet gezegd,’ roept Borgers meteen in haar microfoon terug. Nog voor dat Borgers haar vraag kan herhalen, verheft Van Dolder haar stem. ‘Dit is de spreektijd van de VVD!’ roept ze over de nu ook prevelende stem van de burgemeester heen. ‘Laten we interrupties wel via de voorzitter houden,’ zegt Franx als Van Dolder klaar is. ‘Ik hou wel van orde.’ Hou dan ook orde, hoor ik mezelf denken.

Per interruptie, voorzitter’ moet Borgers weer zeggen. Inmiddels is het de termijn van Rene Klok (GBK) en wéér moet Borgers vragen om een interruptie, terwijl een non-verbaal signaal – even je vinger opsteken naar een aandachtige voorzitter – toch echt de boel overzichtelijker had gemaakt. ‘Voorzitter…’ meldt Borgers zich weer. Nu is het wethouder Van de Pol die achter het spreekgestoelte had plaatsgenomen. ‘Nee, nee,’ roept de wethouder, ‘ík blijf even aan het woord.’ Dat de wethouder daar niet zelf, maar toch echt de voorzitter, over gaat weet ook Borgers. ‘Ik vroeg het ook aan de voorzitter,’ zegt ze. ‘Even het betoog van de wethouder afmaken,’ zegt Franx. Ineens laat hij interrupties niet meer toe.

Als Borgers zich nu niet meer serieus genomen voelt, kan je daar best begrip voor opbrengen. ‘Kort en bondig graag een vraag stellen,’ zegt de burgemeester streng als Van de Pol klaar is. ‘Over de participatie hebben we nu wel het een en ander gehoord.’ Je zou bijna denken dat deze technische voorzitter daar een inhoudelijke opmerking mee maakt, terwijl de definitiekwestie van wat nou participatie is, en met welke intensiteit deze bij de aanleg van zonneweides wenselijk wordt geacht verre van uitgesproken is.

Beter wordt het na deze eerste termijn ook niet. ‘U stelt uw vragen maar voortaan schriftelijk,’ bijt Van de Pol Borgers toe, als deze haar ‘kletsen’-opmerking heeft gemaakt. Ook dat bokkige gedrag is, net als dat van Borgers, best te begrijpen. Maar aangezien deze wethouder en dit lid van het hoogste orgaan nog zeker tot maart 2022 nog door één bestuursdeur moeten, is het te hopen dat ze deze wrevel weten uit te praten. En dat ze ook nog eens goed kijken hoe de raadsvoorzitter, toch de spelverdeler van dit debat, daar aan heeft bij gedragen.

Deze column verscheen op 14 oktober 2019 bij Binnenlands Bestuur.

‘Zijn er nog nog meer woordmeldingen?’, vraagt burgemeester Jan Lonink. Een curieuze woordkeus. Je zou toch zeggen dat een raadsbijdrage meer is dan een ‘woordmelding’. Maar achteraf bezien, dat moet je de burgemeester nageven, blijkt het woord prima te passen bij de vergadercultuur van de gemeenteraad van Terneuzen.

Een van de zaken waar de raad vanavond een besluit over moet nemen, is de nieuwe Onderwijshuisvestingsverordening. ‘Er is in de commissie door een aantal fracties aangegeven dat ze er over willen spreken’, zegt burgemeester Lonink daarover. In die vergadering, twee weken eerder, hebben de leden inderdaad een kwartier lang geprobeerd technische informatie over normpercentages aan wethouder Sonja Suij te ontfutselen. Dat lukte maar matig; de wethouder beloofde er later op terug te komen.

Nu ligt er een amendement voor om de normpercentages te verhogen. ’Om te voorkomen dat we niet het gebouw kunnen neerzetten wat we zouden willen,’ zegt Laszlo van de Voorde (PvdA) erbij. Hij wil dat de schoolgebouwen meer zijn dan het ‘sober en doelmatig’ zoals het nu in de verordening staat. ’Als we karig gaan begroten kan de bouw stil komen te liggen,’ vult Peter de Kraker (D66) aan.

De andere leden van de raad hebben er geen vragen over. Ook over de verordening zelf hoeft niemand het woord. ‘Dan geef ik het woord aan wethouder Suij’, zegt burgemeester Lonink.

Van haar hoeft het amendement niet. ‘We hebben het er in de commissie uitvoerig over gehad’, al zou je dat kwartiertje heen-en-weer gecijfer ook anders kunnen typeren. ‘In onze gemeente zijn er geen aanwijzingen waarom we hoger zouden moeten gaan’, weet ze nu. Al heeft ze in de eerdere behandeling daar niets over gezegd. ‘Sober en doelmatig is voldoende’, zegt ze, waarna Lonink de tweede termijn kan openen.

Daar zijn ineens meer fracties spraakzaam. ’Wat ons betreft past sober en doelmatig prima bij een schoolgebouw,’ vindt Sam Verhelst (SGP). Hij zegt het amendement niet te steunen, maar het lijkt erop dat indieners dat voor het eerst horen. Nu dat pas in de tweede termijn is, geeft hen dat geen gelegenheid om daar in een openbaar debat op in te gaan.

Ook Frank Deij (Top Gemeentebelangen) zegt het amendement niet te steunen ‘Ons doel is goed onderwijs en een gebouw is daarin een middel’, zegt hij. Ongetwijfeld brandt de vraag waarom dat zijn standpunt over het amendement onderbouwt bij Van de Voorde en De Kramer op de lippen. Maar nu ook die vraag niet meer gesteld kan worden, zullen we het antwoord wel nooit krijgen. ‘Wat in de motie staat is helemaal niet nodig’, vindt George Meij (VVD). Waarom hij dat vindt, hoeft ook Meij niet verder te onderbouwen. Zonder veel woorden haalt het amendement het niet.

In een tweede agendapunt moet de raad een besluit nemen over de huishoudelijke hulp. ‘Ik heb in de eerste termijn geen vragen aan de wethouder’, zegt Jack d’Hooghe (Sociaal Terneuzen), alsof je in een eerste termijn niet ook gewoon je mening over een voorstel kan geven. Je weet wel, zodat andere fracties er op kunnen reageren. ‘Ik wil wel wat meegeven in de tweede termijn’, zegt hij nog, daarmee al aankondigend dat ook hij een opmerking gaat maken, zonder zijn raadscollega’s de mogelijkheid te geven er op in te gaan. ‘Ik hoef alleen spreektijd in de tweede termijn’, zegt ook Van de Voorde bij agendapunt parkeernormen.

Terwijl zonder interactie elk besluit maar matig is. Zo kom je er als burger immers nooit achter met welke afweging de gehele raad een besluit heeft genomen. Precies om die reden vergaderen raadsleden samen, en niet afzonderlijk in hun fractiekamer of via stemverklaringen of persberichten. Maar de raadsleden van Terneuzen vergaderen helemaal niet samen. Ze nemen daarmee niet alleen elkaar niet serieus, maar óók de democratie niet.

Deze column verscheen op 30 september 2019 bij Binnenlands Bestuur.

‘Het schaadt de taak die parlementariërs hebben om de macht te controleren,’ zegt Rob Jetten (D66). Zijn motie, samen met collega Gert-Jan Segers (ChristenUnie) moet 10 miljoen euro vrijmaken om de Tweede Kamer met meer medewerkers te ondersteunen. Terecht. De ondersteuning van Kamerleden is karig, wat onze democratie ook kwetsbaar maakt. Gelukkig wordt de motie, na een petitie van #steundekamer, ruim aangenomen.

Enkele uren later en 90 kilometer verderop, staat de gemeenteraad van Oss voor een vergelijkbaar dilemma. Met een andere afloop. ‘Wij kunnen ons goed in nieuwe Verordening Rechtspositieregeling vinden,’ zegt Jan van Kreij (SP) mat. Dit document beschrijft hoe de gemeenteraad zichzelf faciliteert met computergebruik, een reiskostenregeling, scholing… dingen om je werk als raadslid te kunnen doen. ‘Op één artikel na,’ voegt Van Kreij snel toe. De vergoeding voor een arbeidsongeschiktheids- en overlijdensrisicoverzekering hoeft wat hem betreft niet. Een voorstel dat de VNG gemeenten in een nieuwe model-verordening aan de hand doet. Ieder raadslid zou ermee een beroep kunnen doen op zo’n 120 euro per maand om zich extra te verzekeren. Immers, wanneer je door arbeidsongeschiktheid ook je raadswerk niet meer kan doen, valt ook dat inkomen weg. Voor de raadsleden in Oss is dat maandelijks toch zo’n 1.500 euro bruto.  ‘Op het moment dat je twee miljoen moet bezuinigingen, vinden wij het niet wijs om iets voor de raad te doen dat 55 duizend euro kan kosten,’ vindt Hans Boerboom (VDG). De aanvulling voor de verzekering zou de gemeente immers uit eigen zak moeten betalen. ‘We kunnen dat geld best aan andere zaken besteden,’ meent ook Henriëtte Renders (D66). 

‘Ik kan me niet voorstellen dat we een bepaalde groep mensen minder kansen geven dit werk te doen,’ vindt Dolf Warris (GroenLinks). Hij wijst er op dat een raadslid zelf kan besluiten geen gebruik van de vergoeding te maken. ‘Deze regelingen zijn er niet voor niets,’ vindt Hennie van der Wal (Beter Oss). Ook hij zou de regeling graag houden. ‘Raadsleden gaan parttime werken en nemen verlies van pensioen op de koop toe,’ legt Van der Wal uit.  

‘De regeling is best te berijpen,’ vindt Mari van Kilsdonk (CDA). Maar de gewone raadsvergoeding moet genoeg zijn, vindt Van Kilsdonk. ‘Wij kunnen er mee uit de voeten.’ ‘U heeft ‘m niet nodig, maar een ander misschien wel,’ reageert Warris. ‘Waarom wilt u die van deze mogelijkheid onthouden?’ vraagt hij. ‘De huidige raadstoelage is voldoende voor iedereen,’ antwoord Van Kreij. ‘Ik zou graag zien dat u voor u zelf spreekt,’ zegt Warris gepikeerd. Hij herhaalt dat de regeling facultatief is. Het hoeft daardoor niet veel te kosten, denkt Warris. ‘Ik wil het eigenlijk niet over geld hebben,’ zegt Van Kilsdonk. ‘Maar de motivatie om dit niet te doen, is de hele tijd de bezuinigingen,’ zegt Warris weer geërgerd. ‘Wij hebben gezegd dat de huidige regeling genoeg is,’ antwoordt Van Kilsdonk. ‘Het is gewoon op dit moment niet gepast om deze regeling in te voeren,’ voegt Boerboom toe. ‘Wij hebben geen signalen ontvangen dat er mensen zijn die het nodig hebben,’ zegt hij. Als het het écht zo nodig is, moet het Rijk het maar verplicht stellen, vindt Boerboom. Misschien heeft Boerboom dáár gelijk in. Ook deze vergadering laat maar weer zien dat het voor raadsleden moeilijk is om zichzelf te laten ondersteunen. Niet gek dat de regeling in Oss ook sneuvelt. In tijden waarin gemeenten weer kortingen van het Rijk moeten opvangen, is dat op zich te begrijpen. Maar dat datzelfde Rijk een paar uur eerder ervoor koos zichzelf met 10 miljoen te versterken, maakt de smaak van dit besluit wel wrang.

Deze column verscheen op 23 september 2019 bij Binnenlands Bestuur.