Geen bezwaar

‘U kunt helemaal een vrije rol vervullen,’ grinnikt Frits Berben. Hij heeft zojuist het voorzitterschap van de raadsvergadering overgedragen gekregen van burgemeester Bob Vostermans. Al zal het voor de burgemeester én de plaatsvervangend raadsvoorzitter beide moeilijk zijn om bij de verbale vaardigheden van raadslid Raf Janssen het gezicht in de plooi te houden.

De raad van Peel en Maas moet deze avond nog een klap geven op het kader Integrale Veiligheid. Burgemeester Vostermans moet deze behandeling meemaken als verantwoordlijk portefeuillehouder dus neemt Berben de hamer ter hand. Het kader is dan ook geen hamerstuk. ‘Ik heb begrepen dat er een amendement is,’ legt Berben uit.

‘We zijn al best uitgebreid met elkaar in gesprek gegaan,’ zegt Omar El Khader (D66) als eerste. Maar met een amendement wil hij het kader tóch verder aanscherpen. ‘Peel en Maas is een plek waar je in vrijheid en veiligheid jezelf kan zijn,’ leest El Khader uit de notitie voor. ‘In onze huidige wereld is dat geen vanzelfsprekendheid meer,’ zegt hij. Met een amendement – samen met de fracties van Lokaal Peel en Maas en die van PvdA/GroenLinks – wil hij dat de gemeente zich expliciet uitspreekt racisme, discriminatie en extremisme. ‘We voegen dit met een bulletpoint toe aan de kaderstellende uitgangspunten,’ leest El Khader het dictum voor.

‘We kunnen de kadernotitie wel ondersteunen,’ zegt John Timmermans (CDA). Het amendement is wat hem betreft niet nodig. ‘Je kunt van alles opschrijven,’ zegt Timmermans, ‘of je er verder mee komt is dan de vraag.’ Wat Timmermans betreft staat de boodschap van El Khader al genoemd in het stuk. ‘Het is maar net hoe je het leest.’ Zomaar zou hij het amendement ‘sympathiek’ kunnen hebben genoemd. ‘Ja,’ zegt ook Paul Sanders (VVD), ‘staat het er niet al in?’ Hij pakt de kadernotitie er bij. ‘We bevorderen een samenlevingsklimaat waarin een diversiteit van meningen, inzichten en culturen vreedzaam samen kunnen gaan,’ leest hij voor.

‘Dit zou wat er in de notitie staat moeten versterken,’ vindt El Khader. ‘Helaas is het amendement hard nodig,’ meent Raf Janssen (PvdA/GroenLinks). Hij is dan ook mede-indiener van het amendement. ‘Als het CDA vindt dat het er al in staat, dan heeft de heer Timmermans er vast ook geen bezwaar tegen als het expliciet genoemd wordt.’

Timmermans gaat wat achterover zitten. Sanders kijkt om zich heen. Even lijkt het erop alsof iedereen naar hen kijkt voor een reactie, terwijl dat in een gestructureerde raadsvergadering als deze normaal toch ongebruikelijk is. Voorzitter Berben is niet de enige die erbij gniffelt.

Portefeuillehouder Vostermans vindt het amende ment ook niet bezwaarlijk. ‘Ik kan er mee leven hoor,’ zegt Vostermans. ‘Maar je kun je wel afvragen of het in deze kadernotitie hoort, of niet beter bij gemeenschapsontwikkeling past,’ denkt hij. ‘Eigenlijk hoort het in elk kader thuis.’

‘Dat klopt,’ merkt Janssen op. ‘Dus laten we met deze beginnen.’ 

Voorzitter Berben kan weer een lachje niet onderdrukken. Ook Vostermans kijkt geamuseerd hoe ook hij door Janssen verbaal schaakmat wordt gezet.

VVD’er Sanders zegt behoefte te hebben aan schorsing. ‘Het staat er wat ons betreft wel dubbelop,’ zegt hij nadien. ‘Aan de andere kant kan het geen kwaad.’ Ook Timmermans heeft nog behoefte aan het woord. ‘Meneer Janssen zegt “wat kan het dan kwaad om het te steunen” — en dat is ook zo.’

Het amendement van El Khader en de anderen haalt zonder morren unanieme stemming. Een stemming is er niet eens meer voor nodig. Sympathiek? Zeker. Overbodig? Dat is maar net hoe je het bekijkt. Maar ermee is het wél duidelijk dat met de juiste woorden kun je zelfs twijfel wegnemen vóórdat iemand besluit om tegen te stemmen.

Deze column verscheen op 19 mei 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘Statenleden die veelvuldig te laat komen moeten trakteren,’ zegt Hugo de Jonge. ‘De stemming is geopend.’ Goedgemutst drukken de Zeeuwse Statenleden hun stemknopjes in. Met deze proefstemming wordt het elektronische stemsysteem getest. Voor de techniek – het systeem is al drie jaar oud – waarschijnlijk overbodig. Maar het olijke ritueel, al dan niet bewust, vervult een andere functie. Een belangrijkere.

‘De treinen gaan dwars door de bebouwde kom dus ze mogen niet lekken, niet botsen en niet ontsporen,’ zegt Trees Janssens (PvdD). Een van de Statenvoorstellen op deze lange vergaderdag is het zogeheten Ruimtelijk Arrangement voor Zeeland: een toekomstvisie op het gebruik van het land- en wateroppervlakte van de kustprovincie. Het voorstel is nog pril. Het college vraagt de Staten om ‘wensen en bedenkingen’ mee te geven.

Janssens maakt zich vooral zorgen om de gevaarlijk stoffen die in de Zeeuwse havens worden gelost en vervoerd. ‘Ammoniak is giftig en explosief. De kans dat er een ongeluk gebeurd is klein, maar altijd aanwezig,’ legt ze uit. Via het spoor wordt het giftig goedje door heel Europa uitgereden. En de transporten zullen toenemen, staat al in het Statenstuk. Bovendien wil het Rijk de regels versoepelen. Er zou geen maximum meer op het vervoer kunnen komen, waarschuwt Janssens. VNG en IPO hebben zich daar al tegen uitgesproken. Samen met SP’er Ger van Unen wil ze dat Zeeland zich er via een amendement expliciet tegen keert.

In het Statenvoorstel staat: ‘PS hebben bedenkingen bij ammoniaktreinen die door de bebouwde kom rijden. De leefkwaliteit mag niet achteruitgaan wanneer transport dwars door de kernen gaat.’ Janssens wil dat veranderen in: ‘PS hebben bedenkingen bij ammoniaktreinen die door de bebouwde kom rijden en verzetten zich tegen het plan van het kabinet om de regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor te versoepelen.’

‘U schrapt het woord “leefkwaliteit”,’ merkt Daniëlle de Clerck (VVD) op. Ze vindt dat een stap terug. ‘Het zou voor ons een reden zijn om niet voor de motie te stemmen.’ CDA’er Rinus van ’t Westeinde heeft dezelfde zorg. Janssens twijfelt even en bestudeert haar eigen tekst. ‘Wat mij betreft stond dat al voldoende in de brief, maar heb er geen enkele moeite mee dat er terug in te zetten,’ zegt ze dan. 

‘Ik heb dat er liever niet in,’ zegt Harold van der Velde (SGP.) De leefkwaliteit is al naar beneden gegaan, vindt hij. Eerst was hij vóór het amendement, maar door de wijziging zou tegen gaan stemmen, legt Van der Velde uit. ‘Dat zijn vijf VVD-zetels tegen vier van de SGP,’ plaagt Van der Velde. ‘Dus u mag kiezen wat u liever wil.’ 

In een andere vergadering had het grapje van Van der Velde misschien tot een venijnige sneer geleid. Maar Janssens gniffelt. ‘Misschien kunnen we er uitkomen met een formulering waar iedereen zich goed bij voelt,’ zegt ze.

Dat lukt. Aan het eind van de dag stemt een ruime meerderheid, inclusief VVD en SGP, voor het amendement: ‘Vervoer van gevaarlijke stoffen over spoor dwars door de kernen gaat ten koste van de veiligheid en leefkwaliteit. PS hebben bedenkingen bij ammoniaktreinen die door de bebouwde kom rijden en verzetten zich tegen het plan van het kabinet om de regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor te versoepelen.’ 

En het mooiste van alles is: iedere inwoner van de provincie heeft kunnen zien met welke worsteling deze frase tot stand is gekomen. Een resultaat dat nooit bereikt was als de Statenleden elkaar niet de ruimte hadden gegund om te twijfelen aan hun eigen stem — en samen te werken in een soms olijke vergadersfeer waarin dergelijke twijfel kan gedijen.

Deze column verscheen op 12 mei 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘We hebben vanavond een extra raadsvergadering,’ zegt burgemeester Paula Jorritsma bij de opening. De publieke tribune van de raadzaal van Voorst zit inmiddels ramvol. ‘Vanwege een initiatiefvoorstel,’ legt Jorritsma uit, terwijl de bode stoelen bijzet.

Nu is een initiatiefvoorstel geen reden voor een extra vergadering. Toch ligt er een voordracht van Gemeente Belangen, CDA, D66 en SGP: een reservering van 150.000 euro voor de Dorpendeal in Posterenk. Hiermee kunnen bewoners met mogelijk een provinciale subsidie een ontmoetingscentrum beginnen in een gemeentelijk monument in het buurtschap. Echt beleid is het niet. Het voorstel leest als een aan elkaar genaaide motie en amendement, zonder bijbehorend beleidsdoel. Dekking komt uit ‘de algemene reserve of door vrijgekomen middelen vanwege onderuitputting’.

Het initiatief verbaast het college. ‘Waarom niet wachten tot de voorjaarsnota?’ vraagt wethouder Rosmarijn Boender. Het college werkt aan een prioriteitennota om de schaarse middelen integraal af te wegen. Dit voorstel piept voor, meent de wethouder. ‘Basisscholen en andere dorpskernen willen ook investeringen,’ zegt ze. Bovendien wringt het voorstel inhoudelijk. De exploitatie is niet sluitend, de provincie financiert geen verbouwing van monumenten en alternatieve fondsen zijn nog onduidelijk.

Desondanks zijn de initiatiefnemers enthousiast. ‘Dit is waar een klein dorp groot in kan zijn,’ zegt Miriam Jansen (Gemeentebelangen). ‘Dit is niet op een regenachtige zaterdag in elkaar gezet,’ valt Arco Hak (SGP) bij. ‘It takes a village to raise a child,’ citeert Hak — en dus ook een buurtcentrum. Volgens Jansen doet de gemeente alleen maar moeilijk over de provinciesubsidie. ‘Het college gaat op de stoel van de provincie zitten,’ vindt Jansen— ze suggereert dat ze worden tegengewerkt. ‘De bewoners moeten zich steeds weer verdedigen.’

Danny Roelofs (Voortvarend Voorst) ziet het niet zitten. ‘Wat maakt dit voorstel urgent?’ vraagt hij. ‘Wij geven de voorkeur eraan dit bij de voorjaarsnota af te wegen,’ vindt ook Margret Suelmann (VVD-Liberaal 2000). Dan maken we een brede afweging in het algemeen belang van alle kernen, zegt Roelofs. ‘Het ravijnjaar zorgt al voor genoeg uitdagingen,’ vult Willeke Moleman (PvdA-GroenLinks) aan.

‘De urgentie zit ‘m ook in hoe serieus we deze bewoners nemen,’ vindt Jansen. ‘Eigenlijk moet ieder voorstel uit de samenleving onmiddellijk aan de raad worden voorgelegd,’ vindt Wim Vrijhoef (D66). ‘Dit dorp ís algemeen belang,’ vindt hij. Het algemeen belang zit op de volle publieke tribune. ‘Dit is een manier om iets van de OZB aan hen terug te geven,’ vindt Vrijhoef.

‘De suggestie wordt gewekt dat je wel voor moet stemmen anders neem je inwoners niet serieus,’ beklaagt Suelmann zich. De publieke tribune bromt hoorbaar. ‘Dit had helemaal niet op deze manier in de raad besproken moeten worden,’ verzucht Emiel de Weerd (VVD-Liberaal 2000). Maar hij zal voor stemmen. Het is immers een mooi plan. ‘Wij hadden liever tot de voorjaarsnota gewacht,’ herhaalt Roelofs. Hij kijkt naar de volle tribune. ’Maar we zijn niet tegen het plan,’ zegt hij. Zijn amendement om in ieder geval voorwaarden over de co-financiering te stellen trekt hij maar in.

Met alleen twee VVD’ers tegen haalt het voorstel een ruime meerderheid. Tegen begrotingsnormen in, zonder algemene afweging en zonder veel beleid. Op de publieke tribune feliciteren lachende inwoners elkaar.

‘Ik wil u complimenteren: u heeft mooie besluiten genomen, het was een constructief gesprek,’ zegt burgemeester Jorritsma bij de afsluiting. Misschien uit beleefdheid, want van beide klopt niets. Alleen al door de rommelige onderbouwing komt het besluit in aanmerking voor vernietiging door Kroon. Daarnaast mag ze de raad vragen of alle leden zich vrij voelden om écht ‘zonder last’ te stemmen, of dat de volle publieke tribune en de morele druk van collega’s hen voorzichtig richting meegaandheid – en weg van hun eigen mening hebben gemanoeuvreerd.

Deze column verscheen op 6 mei 2025 bij Binnenlands Bestuur.

Grotere kaart weergeven

‘Dit kan alleen op rrrruimtelijke gronden worden geweigerd,’ zegt wethouder Jelle Nijboer. Met nadruk. Zijn voorstel over het Fochtelooërveen lijkt het niet te halen. Maar volgens hem heeft de raad van Ooststellingwerf geen andere keus dan vóór te stemmen. Procedureel heeft hij misschien een punt. Maar hij zal merken dat bij een raadsvergadering een politieke antenne meer telt dan procedures.

‘Het ziet er uit als een hamerstuk,’ zegt Thomas Wiebe Swart (CDA) aan het begin van die eerste termijn. Natuurmonumenten wil het Fochtelooërveen graag gebruiken om het ‘terug te gegeven aan de natuur’. Een boerderij erop vervalt gecontroleerd tot een ruïne. Een mooi gebied voor flora, maar ook met plekken voor fauna, denkt Natuurmonumenten.

Swart heeft twijfels. Niet alleen de natuur heeft het moeilijk, ook ‘de boer’ heeft zwaar, vindt hij. Dit besluit zou betekenen dat er minder grond is voor landbouw, en Swart vreest precedent. ‘Hoeveel plekken gaan we nog ‘“teruggeven aan de natuur”?’ Daarnaast is het laten vervallen van een woonhuis een slecht signaal in tijden van woningnood, meent Swart. ‘Dat is maatschappelijk onverantwoord,’ zegt ook Bram van ’t Klooster (VVD). ‘Er staan daar nog een paar gebouwen op de nominatie gesloopt te worden.’

‘Wij schieten al in de stress als we ‘Natuurmonumenten’ horen,’ zegt Jan Vledder (PvdA). Onderhandelingen met Natuurmonumenten over het Fochtelooërveen waren er al in 2022, herinnert Vledder zich. ‘Het ging om een integraal plan de natuur, het water én de brede welvaart te verbeteren.’ Door elke lettergreep klemtoon te geven, komt zijn ironie goed over. Maar Natuurmonumenten liet niks meer van zich horen. ‘Tot op heden hebben we van die belofte nog geen invulling gezien,’ vindt ook Harm Betten (Ooststellingwerfs Belang). Ze vertrouwen er niet op dat het nu wel goed komt. Hij wil eerst meer perspectief van Natuurmonumenten.

Lisa Edema (GroenLinks) is wél positief over het voorstel. ‘We zijn hier om een verklaring van geen bedenkingen te geven,’ zegt ze. Zo’n verklaring is een formele stap het college de ruimte te geven nieuw beleid mogelijk te maken, geen besluit over de richting ervan. ‘De verklaring kan alleen worden afgewezen als de onderbouwing voor goede ruimtelijke ordening onjuist is,’ meent Edema. En dat is niet zo, vindt ze.

‘Misschien is de woningnood wél een goed argument tegen goede ruimtelijke ordening,’ vindt Bram van ’t Klooster (VVD). Ook Berend Leistra (ChristenUnie) voelt zich ongemakkelijk nu al een besluit te nemen. ‘Wij hebben het gevoel dat dan al een weg bepaald is,’ zegt hij. Dit is voor Leistra te veel een sprong in het duister.

Dat moet de procedure nu niet in de weg staan, vindt wethouder Nijboer. Hij spreekt met opgeheven vinger en laat veel stiltes tussen zijn woorden vallen. ‘De raad … kan de verklaring … slechts afwijzen … wanneer zij … in strijd is … met een goede … ruimtelijke … orrrdening.’ Waarmee hij vooral lijkt te zeggen: u móet wel. Gezien het non-verbale gemor neemt hij het gebrek aan vertrouwen er niet mee weg.

Zorgen over wonen en agrarisch gebruik zijn volgens de wethouder simpelweg buiten de orde. ‘Ik wil alleen over dit stukje praten,’ zegt hij nog. Maar mag je van een volksvertegenwoordiging niet verwachten dat die juist méér weegt dan alleen de vierkante meters die voorliggen? Dat doet de raad dan ook, door – procedures ten spijt – geen verklaring af te geven, maar wel zijn bedenkingen te uiten.

Misschien is het een fout in de wet, maar het is ook ondoenlijk om een politiek orgaan een louter procedurele toets op te leggen. Zeker als de wethouder nalaat richting te geven. Want zonder politieke koers is elke stap in het duister er een te veel.

Deze column verscheen op 14 april 2025 bij Binnenlands Bestuur.

De komende twee weken is het tijd voor het Meireces. De Mystery Burger gaat dan liever op zoek naar paaseitjes dan raadsvergaderingen. Op 6 mei verschijnt zijn volgende column weer, en dan met een raadsvergadering waar de raad kiest voor het piepsysteem in plaats van een zorgvuldige afweging. En nee: dat gaat niet over paaskuikentjes.

 

Grotere kaart weergeven

‘Want politiek moet ook leuk zijn,’ zegt Lianne van der Aa. De kersverse burgemeester glundert terwijl ze certificaten uitreikt aan twaalf deelnemers van de cursus gemeentepolitiek. ‘U heeft geleerd hoe de structuur van de gemeente en politieke besluitvorming werkt,’ zegt ze trots. Wat niemand nog weet: vanavond volgt een extra les. Vanaf de publieke tribune.

‘We beginnen met het vaststellen van de agenda,’ zegt Van der Aa. ‘Voorzitter?’ Linda Engels (PvdA) steekt haar hand op. ‘Wij willen onze aangehouden motie toevoegen aan de agenda.’ In een vorige vergadering was haar voorstel over het vlaggenprotocol doorgeschoven naar de commissies. Nu wil ze het alsnog in stemming brengen.

‘Wordt daar alleen over gestemd of ook nog over gediscussieerd?’ vraagt Toon Brouwers (PBL). ‘Als het dat laatste is, dan heb ik nog wel een opmerking.’ Van der Aa kijkt naar Engels. ‘Ik heb nog een paar kleine argumenten die ik zou willen mededelen, dan hoeft er wat mij betreft geen discussie plaats te vinden.’

Even wachten. Zó werkt het niet. Argumenten ‘deel je niet mede’. Niet hier. De raadzaal is geen brievenbus voor meningen, daar hoort weerwoord met kerende post retour te komen.

Ook Brouwers voelt ’t al aankomen. ‘We hebben het er in de commissie over gehad, we hebben het er in de raadsvergadering over gehad. Nu creëren we weer een platform,’ moppert hij. ‘Het is mogelijk om de motie een tweede keer in te dienen,’ meent Burgemeester Van der Aa. Al klopt dat niet helemaal: de motie was immers aangehouden. In theorie kan stemming zonder het debat opnieuw te openen. ‘Ik stel voor dat de PvdA de motie alleen toelicht,’ besluit de burgemeester toeschietelijk. ‘Dan heb ik er ook nog wel wat over te zeggen,’ zegt Rick van Bree (De Werkgroep).

‘Ik wil u vragen zich te beperken tot de aanvullende punten,’ waarschuwt de burgemeester Engels voorzichtig. Maar beperkt lijkt ze zich daardoor niet te voelen. Met de motie wil Engels het college verzoeken op het gemeentehuis op Coming Out Day de regenboogvlag te voeren. ‘De provincie doet het ook,’ zegt ze. ‘Om verbondenheid met de bevolking te tonen,’ citeert ze de provincie. ‘Vergelijkbaar met de rol van de burgemeester die meeleeft,’ vindt ze zelf.

‘Het níet hijsen van de vlag heeft immers ook betekenis,’ vindt Engels. Brouwers en Van Bree schuifelen op hun stoel. ‘Ongeacht de stemming wil ik het college vragen na te denken over het vlaggenprotocol.’ Ze haalt de installatietoespraak van Van der Aa aan: ‘U zei: “ik hecht aan een samenleving waar mensen zich welkom voelen, ongeacht religie of geaardheid”’.

Natuurlijk willen anderen reageren. ‘Ons wordt onverschilligheid verweten,’ zegt Bas van Sinten (ABL) korzelig. ‘Ik wil ons betoog uit de commissie herhalen.’ Fractiegenoot Ron Verschuren valt hem bij: ‘Er wordt ons iets heel ergs in de mond gelegd’. ‘We moeten niet de commissievergadering overdoen,’ vindt de burgemeester. ‘Dan doe ik ‘m als stemverklaring,’ antwoordt Van Sinten. ‘Er is hier niemand onverschillig,’ vindt ook Ronnie Tijssen (PBL). Waarmee Van der Aa ook de stemverklaring niet meer kan tegenhouden.

Van Sinten leest een ellenlange lijst voor van mogelijke vlagmomenten: ‘Europadag, Wereld Alzheimerdag, Dierendag…’ Dan wil Engels óók een stemverklaring. ‘Het gaat om artikel 1 van de Grondwet,’ zegt ze, recht in de richting van Van Sinten. Pas dan grijpt Van der Aa in. ‘We zijn in de ronde van stemverklaringen. Wie heeft daar nog behoefte aan?’

Gelukkig voor de burgemeester heeft niemand dat. Tot verdriet van Engels? Misschien niet. ‘Ik wil de discussie niet gaan overdoen,’ zei ze eerder. Dat klopte vast: ze zocht een podium om haar publiek te bereiken. En door het reglement een beetje haar kant op te buigen, is dat gelukt.

Deze column verscheen op 7 april 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘Ik citeer,’ zegt Serkan Kilickaya (GroenLinks) plechtig. ‘De regeling zorgt dat ik vaker met mijn kleinkinderen iets leuks kan gaan doen.’ Zijn stem buigt nauwelijks mee met de gevoelswaarde van de zin. ‘Einde citaat,’ voegt hij er op dezelfde monotone toon aan toe. Maar Kilickaya krijgt vanavond niet zijn zin. Niet vanwege een gebrek aan empathie bij hem of zijn collega’s in de Schiedamse raad, maar door de manier waarop hij zijn voorstel presenteert.

‘Het zou wel eens een korte vergadering kunnen worden,’ zegt burgemeester Harald Bergmann als hij de vergadering opent. De agenda is kort, en de meeste voorstellen zijn al in de raadscommissie uitgebreid besproken. De meeste meningsverschillen zijn bekend en, om het zo maar te zeggen, bedebatteerd. Dat geldt ook voor de Verordening vrij reizen voor minima van 67 jaar en ouder, waarmee de gemeente het openbaar vervoer vergoedt voor ouderen met een inkomen op bijstandsniveau.

Maar niet als het aan Kilickaya ligt. Hij wil de inkomensgrens verhogen naar 120 procent van de bijstandsnorm en heeft samen met zijn fractie en Alles voor Schiedam een wijzigingsvoorstel ingediend. Met zo’n amendement kan een raadslid letterlijk voorstellen om de beleidsvoorstellen te wijzigen. De oorspronkelijke tekst over de bijstandsnorm eruit — ctrl-x — en de aangepaste versie van Kilickaya en zijn collega’s — ctrl-v — erin. Mits het amendement wordt aangenomen, natuurlijk.

Hoewel de nieuwe verordening vrij reizen al sinds de commissievergaderingen op brede steun kan rekenen, is dat Kilickaya’s voorstel nog niet zeker gesteld. Hij moet de raad overtuigen. ‘Door dit voorstel kunnen meer ouderen sociaal participeren,’ stelt hij. Meer grootouders die met hun kleinkinderen op stap kunnen of andere bezoekjes brengen. En het is ook goed voor hun gezondheid, betoogt hij. ‘Op de lange termijn zullen de zorgkosten dalen,’ denkt het raadslid. En duur? Dat valt volgens hem wel mee. ‘Het kost hooguit 60.000 euro, en niet iedere oudere zal er gebruik van maken.’

Beleid zonder financiering komt al snel neer op onbehoorlijk bestuur

Sterke argumenten, maar steun krijgt hij niet. ‘Wij zijn voorstander van vrij reizen,’ zegt Dick van Belle (PvdA), ‘maar we hebben het moeilijk in de begroting.’ Met de onvermijdelijke verwijzing naar het ravijnjaar. Door rijksbeleid staan volgend jaar vrijwel alle gemeentebegrotingen onder druk – ook die van Schiedam. ‘Zeer sympathiek,’ vindt ook John Maris (Progressief Schiedam), om vervolgens dezelfde maar te laten vallen: ‘We krijgen het al moeilijk genoeg.’

Ook wethouder Petra Zwang noemt het amendement ‘een sympathieke gedachte’, maar wijst op een cruciaal probleem: Kilickaya heeft niet uitgelegd waar extra geld voor zijn voorstel vandaan moet komen. Wel nieuw beleid voorstellen, maar niet aangeven hoe het betaald moet worden. ‘Er is geen dekking voor het amendement,’ legt Zwang uit. ‘Dan maken jullie maar dekking,’ pareert Kilickaya. ‘Er is geld genoeg,’ valt Maarten Reuderink (OuderenPartij) hem bij, ‘het gaat om keuzes.’ De wethouder haalt demonstratief haar schouders op.

De ironie dat Kilickaya in een debat over armoede niet uitlegt hoe de gemeente zelf de eindjes in de begroting maar aan elkaar moet knopen, ontgaat hem. Dat hij zijn eigen voorstel verprutst heeft, vermoedelijk ook. Een amendement zonder dekking – beleid zonder financiering – komt al snel neer op onbehoorlijk bestuur. Vind je het gek dat de rest van de raad er niet aan wil. Met een motie, ingediend voordat het college het beleidsvoorstel had uitgewerkt, had hij wellicht meer kans gehad. Maar tja, dan had hij eerder in actie moeten komen. Waarmee nog maar eens is aangetoond dat politiek niet alleen een kwestie van geld is, maar ook van timing.

Deze column verscheen op 31 maart 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘Ik ben blij dat we hier weer zijn,’ zegt burgemeester Annemieke van de Ven opgetogen. Sinds lange tijd zijn de raadsleden van Reusel-De Mierden weer in de échte raadszaal. ‘Het is in een virtuele vergadering niet altijd makkelijk om ook de non-verbale communicatie mee te krijgen,’ weet ze, ‘en die komt de discussie in de raad ten goede.’

Zo is Peter van Gompel (VVD) zichtbaar blij met het collegevoorstel een plan een vrijliggend fietspad aan de Sleutelstraat aan te leggen. In woord – ‘ik had een een feestmuts op willen zetten,’ zegt hij – maar ook in daad. Achter een webcam hadden zijn pretoogjes vast minder goed opgevallen. PvdA’er Fiona Bijl (geen familie) deelt in die vreugde, maar is niet gelukkig met de manier waarop het college de omwonenden heeft betrokken. ‘Ik vind het te zwak voor een motie, maar ik wil wel de toezegging dat er beter gecommuniceerd gaat worden,’ zegt ze streng.

‘Dit voorstel is ontstaan uit be-le-ving’ – hij spreekt het staccato uit – ‘van verkeersonveiligheid,’ zegt Peter van Gool (CDA). Hij wijst op een uitspraak van de wethouder dat eerdere tellingen geen aanleiding waren te twijfelen aan de verkeersveiligheid. ‘We moeten beleving serieus nemen, maar er hangt wel een prijskaartje aan.’

Van Gool vraagt zich af of dat nu eerlijk is gegaan. ‘Bij de N284 komt een veelvoud aan fietsers.’ Voor een plan daar een fietstunnel aan te leggen was alleen het CDA voor. ‘Het werd door de andere fracties als minder urgent ervaren,’ zegt Van Gool.

‘Ik zal direct effe reageren op de vragen,’ zegt Marc Lauwers (Samenwerking) meteen na zijn eigen termijn. ‘Wat was dat nou van het CDA?’ Van Gool drukt zijn microfoon weer in. ‘De relatie tussen het aantal fietsbewegingen bij dit fietspad en bij de N284.’

Nu begint iedereen in zijn stoel te schuifelen. ‘En wat is dan uw vraag? Of was het gewoon een opmerking?’ vraagt burgemeester Van de Ven. ‘Nou ja,’ zegt Van Gool, ‘men trekt hier de buidel en hoe zich dat verhoudt tot de N284.’ ‘Ik dacht dat het daar niet kon,’ denkt Lauwers, maar zo te zien is het voor hem ook gissen.

‘De communicatie is inderdaad onvoldoende geweest,’ erkent wethouder Peter van de Noort. Hij belooft Bijl beterschap. Zijn collega Frank Rombouts heeft voor de opmerking van Van Gool meer woorden nodig. ‘Er is een aantal redenen geweest om geen fietstunnel bij de N284 aan te leggen.’ Uitvoerig somt hij ze op – het bleek praktisch en financieel niet haalbaar. Dat is een reactie op van Gools vergelijking, en geen antwoord op zijn vraag.

‘Het is appels met peren vergelijken,’ zegt Van Gompel in zijn tweede termijn. ‘De vergelijking met de fietstunnel gaat volledig mank,’ vindt Bijl. De tunnel was niet haalbaar, leggen ze uit. ‘Het CDA was ook eerder voorstander van het vrijliggende fietspad,’ merkt Van Gompel verontwaardigd op. Maar opmerkingen over de realiseerbaarheid van een fietstunnel aan de N284, zeggen niets over de urgentie van een vrijliggend fietspad aan de Sleutelstraat. En hoe dat bijdraagt aan de verkeersveiligheid.

Al valt dat Van Gool zelf ook niet meer op. ‘Het CDA is nog steeds voor verkeersveiligheid,’ verdedigt hij. Zijn oorspronkelijke punt – wat is nou de wenselijkheid van het vrijliggende fietspad in het kader van ons hele verkeersveiligheidsbeleid – komt in de tweede termijn helemaal niet meer aan de orde.

Jammer, want daarmee had het nog duidelijker geweest waarom het fietspad zo belangrijk is en hoe het past in het hele verkeersveiligheidsbeleid. Nu ging alle aandacht naar de haalbaarheid van Van Gools’ fietstunnelvoorbeeld in plaats van een debat over de wenselijkheid van het vrije fietspad aan de Sleutelstraat. Al heeft van Gool door knullig gekozen bewoordingen vooral zichzelf in de wielen gereden.

Deze column verscheen op 4 oktober 2021 bij Binnenlands Bestuur.

‘U bent blij elkaar weer te zien,’ constateert burgemeester Vincent van Neerbos blijmoedig. Na maanden virtueel vergaderen treft de gemeenteraad van West Maas en Waal elkaar in anderhalve meteropstelling. ‘Het presidium heeft besloten dat de agendapunten dat vragen,’ legt de raadsvoorzitter uit. Het is namelijk een nogal een persoonlijk besluit wat de raadsleden voorligt. En het gaat niet eens over de gevraagde beslissing.

Het agendapunt blijkt de RES te zijn, de Regionale Energie Strategie. Een akkoord waar de gemeente zich in regionaal verband verbindt aan een vermindering van uitstoot door energieopwekking op andere wijze mogelijk te maken.

‘Er is me deze week ter ore gekomen dat meerdere raadsleden lid zijn van de lokale energie coöperatie,’ begint burgemeester Van Neerbos. Een organisatie van burgers die zelf duurzaam energie opwekken. ‘Is er dan geen belang?’ vraagt Van Neerbos. ‘Moet je als raadslid dan wel meedoen aan de beraadslaging?

Nu zegt de Gemeentewet dat een raadslid belangenverstrengeling moet vermijden. Als lid van een energiecoöperatie zou er ‘rechtstreeks en middelijk’ persoonlijk belang kunnen zijn wanneer de raad mogelijke verruiming van de energiemogelijkheden bespreekt. ‘Ik vind wel dat we daar transparant over van gedachten moeten wisselen,’ denkt de burgemeester.

‘Ja, ik ben lid van de coöperatie,’ bekent Frans van Gelder (CDA). Maar hij is ook van plan zijn lidmaatschap weer op te zeggen. ‘Het bestuur doet heel veel dingen zonder eerst de leden te consulteren,’ meent Van Gelder. Zo maakte de organisatie gisteren een plan voor de bouw van zes windturbines bekend. De leden zijn kort voor het krantenbericht per e-mail geïnformeerd. Dus zegt Van Gelder op. ‘En kan ik lekker meedebatteren.’

‘Ook ik ben lid,’ gniffelt Ronald Oerlemans (FD Beneden-Leeuwen). ‘Maar ik ben niet lid geworden uit geldelijk belang, ik was gewoon nieuwsgierig hoe zoiets werkt.’ Net als Van Gelder voelde Oerlemans zich overvallen door het windturbineplan. ‘Ze hadden al eens gezegd bezig te zijn.’ Maar doorat het nét voor het vaststellen van de RES naar buiten komt, komt hij in een lastig pakket, vindt Oerlemans. Hij zal zijn lidmaatschap ook op zeggen.

Cees Roffelsen (FD Maasdorpen) heeft dat zelfs al eerder gedaan. ‘Ik voorzag dit al,’ zegt hij. ‘Het is voor mij niet alleen interesse maar ook belang,’ zegt Frans van Echteld (FD Wamel) erna. ‘Ik ben niet alleen al jaren lid maar zat ook in het bestuur.’ Van Echteld zal daarom niet meedoen aan het debat. ‘Maar wij zijn ook bedrijfsmatig lid,’ gaat Van Echteld verder, ‘in hoeverre is dat dan een probleem? Of waneer een echtgenoot of een partner in het bedrijf lid is?’

Frans van Gelder fronst. ’Meer mensen in onze raad hebben bedrijven of kennen mensen,’ zegt hij. ‘Als je dat mee moet nemen krijgen we onze raad niet meer vol.’ Hij ziet er geen probleem in. ‘Een goed politicus heeft nou eenmaal een netwerk,’ valt Geert de Jong (SP) hem bij. Dus kent hij ook leden van de coöperatie. ‘Daar krijg ik juist mijn informatie van.’

‘Ik ben lid geworden om iets te doen met de duurzaamheid,’ legt Conny van Coolwijk (FD Dreumel) uit. ‘Nog niet eens om het geldelijk belang.’ Ze vond de coöperatie juist voortvarend en wilde het initiatief steunen. ‘We zien allemaal dat een persoonlijk lidmaatschap schuurt,’ meent Ellen Jagtenberg (VVD).

Maar wanneer het debat aanvangt, blijven meerdere coöperatieleden toch zitten. Blijkbaar wordt Jagtenbergs conclusie niet gedeeld. Al is de coöperatie na vanavond wel een paar actieve burgers kwijt. En waar wet- en regelgeving – zoals de komende Wet Versterking Participatie – op meerdere manieren burgers dwingt zelf meer verantwoordelijkheid te nemen, is het toch jammer te constateren dat dit pad voor juist raadsleden vol doornstruiken en valkuilen zit.

Deze column verscheen op 31 maart 2025 bij Binnenlands Bestuur.

Het was even schrikken. Nu de meeste gemeenteraden via een videovergaderprogramma vergaderen kan je altijd terugkijken. Met als bijkomstigheid dat de vergaderduur vooraf is te zien. Voor de vergadering van de gemeenteraad van Waadhoeke bleek dat op drie minuten na 5 uur lang te zijn. Zelfs voor een fysieke vergadering al veel te lang. Was dat nou nodig?

‘We zitten opnieuw met een goed gevulde agenda, zegt burgemeester Marga Waanders tegen haar monitor. Er zijn maar liefst elf inhoudelijke agendapunten. ‘Ik denk dat u er ook op bent ingesteld dat we er op een goede manier doorheenkomen’, hoopt ze. Want van de volgende vergadering op 20 mei zit de agenda ook al vol.

‘Ik zou agendapunt 17 graag doorschuiven naar een andere vergadering’, zegt Haaye Hoekstra (Gemeentebelangen) bij de opening van de agenda. ‘Niet alle bijlagen zitten er bij.’
Volgens wethouder Caroline de Pee zouden die bijlages nu niet nodig moeten zijn. Het agendapunt gaat om het afgeven van een verklaring van geen bedenkingen om een bestemmingsplan aan te passen. Pas bij de planwijziging zelf zijn de technische stukken nodig. Hoekstra is het er niet mee eens. Maar de rest steunt zijn voorstel niet, en het punt blijft op de agenda. Het kost slechts vier minuten.

Een ingewikkelde vraag over een woningbouwproject neemt al gauw negen minuten in beslag. De ingekomen stukken – er is altijd wel iemand die iets voor een volgende vergadering wil agenderen – kost een kwartiertje. ‘Ik mis de toezegging dat de wethouder zou reageren op de mail van de intergemeentelijke werkgroep’, zegt Anita Mast (Gemeentebelangen) bij de toezeggingenlijst. De burgemeester zegt toe het na te kijken. Snel geregeld. Na drie minuten zijn drie besluitenlijsten vastgesteld.

‘Een duidelijk stuk’, vindt Dit Bloem (ChristenUnie). Het is het eerste inhoudelijke bespreekpunt. Net als andere woordvoerders legt ze aan de hand van haar eigen politieke overtuiging uit waarom dit beleid volgens haar noodzakelijk is. Bert Vollema (FNP) heeft nog wel een vraag. ‘In paragraaf drie wordt de missie en de visie genoemd, maar wat is deze dan?’ Daar moet wethouder Boukje Tol inderdaad iets over uitleggen.

Bij het volgende agendapunt steunt de raad het voorstel de leges voor ligplaatsen van bijvoorbeeld de skûtsje-verhuurders kwijt te schelden. ‘We moeten onze ondernemers steunen’, zegt Sjoerd Kuipers (SAM). Met tien minuten maakt iedere fractie een vergelijkbaar standpunt helder — en weet ook de achterban van deze politici wat de bijdrage van hun vertegenwoordigers is geweest.

Raadsvoorstel 18 is het laatste. Om bij de Zwarte Haan later trekkershutten en een sterrenobservatorium te bouwen, moet de raad éérst besluiten dat het bestemmingplan gewijzigd mag worden. Maar de raad maakt zich nou al zorgen over het aantal verkeersbewegingen en wil een verkeersplan zien.

Wethouder De Pee stelde al voor dat later te maken, maar niet iedereen in de raad deelt haar ongeduld. Na een schorsing van enkele minuten ligt er een amendement dat de wethouder de opdracht geeft éérst het onderzoek te doen. Het wordt aangenomen — en de verklaring van geen bedenkingen komt later terug. Voor bewoners geruststellend, een ondernemer teleurstellend, maar met deze inhoudelijke vergadering voor iedereen onderbouwd.

Het is precies waar raadsvergaderingen voor zijn bedoeld. Al kostte het wel een uur. Nu pas zit deze behemoth van een vergadering er op. En moet je toch concluderen dat deze raad nou niet echt heeft zitten lantefanteren, maar gewoon zijn volksvertegenwoordende werk heeft gedaan.

Dit is wat het is. Dit is ook waarom gemeenteraadsleden – net als hun begrotingen – aan het einde van hun kunnen zijn. En het beste bewijs dat er flinke veranderingen en forse investeringen nodig zijn om gemeenten nog als een democratie te laten functioneren.

Deze column verscheen op 3 mei 2021 bij Binnenlands Bestuur.