Mand

‘Ik zou graag de laatste raadsleden willen verzoeken te gaan zitten,’ zegt voorzitter Jim Lo-A-Njoe. Na een reeks commissievergaderingen met informerende sessies en vragen aan het college volgt de raadsvergadering van Groningen. Door afwezigheid van burgemeester Kamminga zit Lo-A-Njoe voor. ‘We gaan voor zover ik weet de kortste vergadering ooit houden,’ zegt hij met pretoogjes. En inderdaad zijn de zeven besluiten op de agenda verdwenen nog voor je met je eigen ogen hebt geknipperd.

Eerst even iets anders. In beeld staat Ben Strik, antiekhandelaar te Deventer. Tv-maker Maxim Hartman vroeg hem voor zijn programma een artikel uit zijn winkel aan te prijzen. Trots houdt hij iets omhoog. ‘Dit is een heel mooi mandje, gemaakt door de firma Tigelaar, gebruikt als versiering of fruitmandje.’

‘Veel te lang,’ zegt Hartman afgemeten. ‘Korter.’

Zo’n commentaar hoor je ook wel in een raadzaal. Raadsleden zelf klagen al te vaak dat vergaderingen te lang duren. Pogingen met spreektijd, een kwantitatieve beperking op het aantal interrupties of minder moties helpen maar beperkt.

Ben Strik kijkt wat verdwaasd. ‘Mandje. Van Tigelaar. Gemaakt in Makkum.’ Nog voor de handelaar adem kan halen, hengelt Hartman de microfoon weer naar zichzelf. ‘Nog korter,’ zegt Hartman. ‘Dan zou ik de agenda willen vaststellen,’ zegt Lo-A-Njoe. Na afwezigheidmeldingen en een korte felicitatie is het tijd voor het eerste agendapunt. ‘Dat kan door knikken.’

‘We hebben een hele lijst met conformstukken,’ legt Lo-A-Njoe uit. Hamerstukken, zou men elders zeggen: onderwerpen waar in commissievergaderingen al over is gesproken en men tot de conclusie kwam dat bij de besluitvorming geen inhoudelijke behandeling nodig is. ‘Die wil ik graag in één keer afhameren,’ vindt de voorzitter. ‘Zijn er nog stemverklaringen?’ — om er snel aan toe te voegen: ‘Ik verwacht het eigenlijk niet!’

Verbaasd ziet Lo-A-Njoe Hans Moerkerk (Stadspartij) zijn hand opsteken. ‘Toch nog!’ roept Lo-A-Njoe. Helemaal geamuseerd kijkt-ie er niet bij; hij vergeet zelfs de naam van Moerkerk te noemen. ‘U gaat zo snel dat ik mijn verklaring niet eens kon vinden,’ zegt deze. ‘We zijn bang dat door deze wijziging de kleinere projecten onder druk komen te staan,’ legt Moerkerk uit.

Voor de camera houdt Ben Strik het mandje nog naast z’n gezicht. Zijn verbaasde blik is niet verdwenen. ‘Mandje van Tigelaar!’ zegt hij zonder een hap adem te nemen. ‘Nee,’ zegt Hartman, ‘Nog korter. Kort.’ En duwt meteen de microfoon weer onder de neus van de antiekhandelaar.

‘Dan wil ik met uw goedkeuring alle conformstukken aannemen,’ zegt Lo-A-Njoe. ‘Weer met een knik.’ Een kans om tegen te stemmen krijgen Moerkerk en zijn fractiegenoten niet. ‘En dan sluit ik deze vergadering,’ roept Lo-A-Njoe enthousiast. Bij elkaar heeft deze vergadering 4 minuten en 57 seconden geduurd. ‘Dankuwel!’ juicht de voorzitter — alsof hij een spelshow afsluit.

‘Mand!’ roept Ben Strik tegen Maxim Hartman, in een fragment waarmee hij viral ging.

De grap van het filmpje is natuurlijk dat door de antiekhandelaar op te jutten zijn aanprijzing zo kort mogelijk te maken, niet alleen de kraak en smaak uit de verkooptekst verdwijnt. 

Eigenlijk is de tekst ontdaan van álle relevante informatie. Het is misschien juridisch correct, maar voor raadsvergaderingen — waar over het lot van inwoners wordt besloten — is dat slechts de onderste streep op de meetlat.

Zoals Lo-A-Njoe de publieke tribune niet eens heeft laten weten over welke voorstellen de raad van Groningen nu besloot, laat staan met welke afweging van voors en tegens. Dat had wél gemoeten, bijvoorbeeld met een kort overzicht van de overwegingen in de commissies, en door tegenstemmen toe te staan ook echt raadsleden de kans te geven zich uit te spreken.

Zoals eigenlijk altijd bij hamerstukken het hoort. Dat is misschien niet korter, maar wel democratischer.

Deze column verscheen op 27 oktober 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘We nemen er vanavond geen besluit over,’ zegt voorzitter Petra Koekkoek. De raad van Olst-Wijhe bespreekt in een oordeelvormende vergadering een plan voor een leefbaarheidsfonds. Een nobel initiatief, maar vanavond blijkt dat goede bedoelingen je maar zover brengen.

Het fonds is een idee van de lokale ondernemerskring. Zij stellen voor de OZB te gebruiken. Door belasting voor niet-woningen te verhogen moet het geld voor het fonds worden opgehaald. Daarmee wordt het initiatief algemeen bindend én een overheidstaak. De gemeente krijgt echter geen zeggenschap over de besteding; dat blijft bij de stichting die het fonds beheert. Bij deze vergadering moet blijken of de raad het voorstel besluitrijp vindt.

‘Het is niet duidelijk hoe de plannen vallen bij ondernemers die gaan meebetalen,’ denkt Ronnie Niemeijer (Gemeentebelangen). Volgens hem is niet iedereen duidelijk dat de bijdrage voor iedere overnemer verplicht wordt. Hij vreest gebrek aan draagvlak. ‘En het vertrouwen in de overheid ís al laag.’

Niemeijer staat niet alleen in zijn kritiek. ‘Het inzetten van het belastinginstrument is geen lichtvaardige keuze,’ zegt Thijs Mulder (D66). ‘Het fonds heeft eerlijke toewijzingscriteria nodig,’ vult Jolande Olthof (CDA) aan. ‘Misschien via een stappenplan,’ suggereert Wilfred Vruggink (GroenLinks). Jan Willem Wunderink (VVD) wijst erop dat agrarische ondernemers zich onvoldoende vertegenwoordigd voelen, terwijl ze relatief veel bijdragen. Ook de kosten voor bijvoorbeeld bezwaarschriften zijn niet uitgewerkt. Eigenlijk vindt niemand het plan goed uitgewerkt. ‘Het idee kan mooie projecten opleveren,’ zegt Michel Vierwind (Partij voor de Sport). ‘Maar ga terug naar de tekentafel.’

‘Ik kan niet alle vragen beantwoorden,’ begint wethouder Hans Olthof. Volgens hem is dit niet het voorstel van het college. ‘Dat is aan de ondernemerskring.’

‘Ik raak een beetje in de war,’ reageert André Smit (PvdA). Dit agendapunt komt toch echt van het college, merkt hij op. ‘We hebben er als college best over gedibdabd of we dit moesten voorleggen,’ legt Olthof uit. ‘Maar we nemen voorstellen vanuit de samenleving serieus.’

De vraag is hóe serieus. ‘Is het juridisch houdbaar?’ vraagt de wethouder zelf, hoewel tot nu toe niemand daarover twijfel had geuit. Maar de Raad van State moet zich nog uitspreken over een het gebruik van de OZB in een vergelijkbare kwestie in een andere gemeente. ‘Gaan we daar dan op wachten?’ vraagt Smit. ‘Dat is niet aan mij,’ meent de wethouder. ‘Daar moet u toch over adviseren,’ vindt Smit.

Daar heeft-ie een punt. Het college is er immers om besluiten van de raad voor te bereiden. ‘Dat gaat deze wethouder niet doen,’ zegt Olthof, ‘ik ben niet juridisch onderlegd.’ En het is een voorstel van de ondernemers, vindt de wethouder. ‘Ook als u doorgeefluik bent, verwacht ik toch een oordeel over de risico’s,’ meent Mulder. ‘Ik zie dat niet als mijn taak,’ vindt Olthof. ‘Sorry dat ik niet aan de hoge verwachtingen van de heer Mulder voldoe.’

Die houding is niet alleen afkeurenswaardig — ze is in strijd met de kern van de democratische verhoudingen. Een wethouder die een raadsvoorstel op de agenda zet maar weigert de juridische risico’s te duiden of de raad erover te adviseren, laat de raad stuurloos achter.

De Gemeentewet schrijft toch voor dat het college de raad alle inlichtingen moet geven die hij voor zijn taak nodig heeft. Dat principe is de ruggengraat van het lokaal bestuur, onafhankelijk van wie het plan bedacht heeft.

Uiteindelijk besluit de raad het plan aan te houden tot de uitspraak van de Raad van State. Iets wat het college zelf al had moeten adviseren, in plaats van de raad laten worstelen met slechts een idee. Goede bedoelingen zijn mooi, maar zonder bestuurlijke verantwoordelijkheid vormen ze vooral plaveisel naar ellende.

Deze column verscheen op 6 oktober 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘Ik open de vergadering.’ Aan de voorzitterstafel zit raadslid Mariëtte Nooijens en niet burgemeester Starmans. Die moet samen met het college toezien hoe de gemeenteraad van Etten-Leur een verwoede poging doet verantwoordelijkheid voor democratie naar zich toe trekken. En merkt dat – hoe zeg je dat? – tussen die droom en daad ook hier wetten en praktische bezwaren in de weg staan.

Dat burgemeester Marina Starmans de vergadering niet voorzit heeft een eenvoudige oorzaak: ze mag het niet. Het vergadermodel van Etten-Leur organiseert op de raadsavond eigenlijk twee vergaderingen op één avond. De eerste, om half acht, is een commissievergadering waar ook burgerleden aan meedoen. Verwarrend genoeg heet deze vergadering ‘De raad debatteert’, maar formeel is het géén raadsvergadering. Die zou volgens de agenda om negen uur moeten beginnen. ‘De raad besluit’ heet dat hier.

Een van de agendapunten gaat over de gemeenschappelijke regeling Belastingsamenwerking West-Brabant. Deze BWB heeft voorgesteld de regeling op een paar punten aan te passen. ‘De raad ontving op 10 juni een raadsbrief met bijlage,’ zegt voorzitter Nooijens. ‘De gemeenteraad kon binnen acht weken reageren.’

Die deadline – 8 augustus – is dus verstreken. Toch heeft Hans Wiersma (Groenlinks-PvdA) een voorstel voor een zienswijze. ‘We realiseren ons dat de termijn is overschreden,’ zegt Wieringa vol berouw. ‘Het zomerreces en andere onderwerpen hebben dit agendapunt naar achteren doen schuiven,’ legt hij uit.

Dat snap ik. Het zomerreces ging voor de regio zuid in op 8 juli. Dat had de raad drie weken gegeven om het te lezen, vragen over te stellen, standpunten formuleren, een amendement te formuleren, debat te voeren, én een besluit te nemen. Laat staan een overleg met de ándere raden van deze samenwerking te organiseren. Dus dan maar zo. ’Bij een volgende wijzing kunnen ze er rekening mee houden,’ denkt Wiersma.

Wiersma’s opmerkingen zijn alleszins redelijk. Het woord ‘tijdig’ moet worden vervangen door een concrete termijn van dertig dagen; een geschrapte passage over zienswijzen bij verhoging van de bijdrage moet maar opnieuw opgenomen. En er zijn wat taalfouten. ‘Naast inhoudelijke worden er ook taalkundige en redactionele wijzingen doorgevoerd,’ licht Wiersma toe, ‘zoals het dubbele spaties.’

Je kunt je voorstellen dat Wiersma niet het gevoel heeft door de BWB serieus te worden genomen. Waren tijd en taalfouten maar de enige aanleiding. ‘We vragen ons af waarom we nu al een paar keer een zienswijze moeten indienen omdat er wordt afgeweken van de Nota Verbonden partijen,’ vertelt Wiersma. Met die nota heeft de raad juist kaders gesteld voor samenwerkingen, en blijkbaar houdt men zich er niet aan.

Wiersma’s voorstel kan op brede steun van de andere fracties rekenen. ‘Het is een gedegen stuk,’ vindt ook wethouder Ger de Weert. ‘Ik zal deze aanvullingen meenemen in de eerstkomende algemeen-bestuursvergadering,’ zegt De Weert. Helaas interrumpeert niemand hem wanneer dat dan is, of wanneer deze redelijke wijzingen worden doorgevoerd.

Met zoveel overeenstemming is de vergadering snel afgelopen; het is nauwelijks half negen als voorzitter Nooijens de commissievergadering sluit. Hoewel de raadsvergadering pas om negen uur is aangekondigd, besluit men gewoon door te gaan met de raadsvergadering. Met inmiddels burgemeester Starmans als voorzitter wordt Wiersma’s voorstel bij hamerslag aangenomen — en al voor de oorspronkelijke starttijd van negen uur is de raadsvergadering klaar.

Dat is niet helemaal hoe het hoort. Niet dat er drommen mensen op de stoep stonden om het besluit bij te wonen, of om in te spreken op de twee moties vreemd. Maar de raad die eerder nog vermanende woorden sprak over bestuurlijke degelijkheid, moet toch zich zelf ook aan de bestuurlijke normen houden. Je mag best spaties corrigeren in een verordening, maar hou wel spelregels die de democratie nu eenmaal heeft.

Deze column verscheen op 29 september 2025 bij Binnenlands Bestuur.

Een paar woorden wil hij eraan wijden. Burgemeester Huub Hieltjes heeft zojuist van de gemeenteraad gehoord dat ze hem graag voordragen voor herbenoeming. ‘Debat en verschil van inzicht horen bij een levende democratie,’ citeert hij de troonrede. Met de verkiezingen in aantocht hoopt hij dat raadsleden ‘constructief van mening kunnen verschillen’. Die aansporing blijkt in Duiven hard nodig – maar niet om de reden die u denkt.

De griffier deelt – uitstekende – petitfours uit, de burgemeester opent de vergadering met de vaste blokjes raadsvragen, de toezeggingenlijst en mededelingen. ‘De wethouder heeft toegezegd voor 1 juli 2025 de raad te informeren over precariorecht,’ vraagt Marco Holtus (VVD). Wethouder Marieke Overduin dankt voor de reminder. Het komt in de begroting, zegt ze. De toezeggingenlijst is ook erg lang, vindt Holtus. Het college zal die opschonen, zegt de burgemeester. Wethouder Geert-Jan Schrijner kan al een mededeling doen waardoor er twee toezeggingen af kunnen. ‘Drie,’ zegt Schrijner. ‘Over 22TZ223 heeft u een e-mail gehad. Dat gaat over de opslagruimte van de carnavalsvereniging.’

‘Dan de heer Benter,’ zegt Hieltjes. Benter – zijn voornaam is op de websites van gemeente of partij niet te vinden – is geen raadslid, maar burgercommissielid van D66. Blijkbaar kunnen deze  fractieassistenten tijdens raadsvergaderingen hier vragen stellen. ‘Wat zijn de passende en technische mogelijkheden om een datalek te voorkomen?’ vraagt Benter. ‘Het was een betreurenswaardige fout,’ zegt Hieltjes, maar technisch blijft het lastig. ‘Zijn de mensen inmiddels geïnformeerd?’ vraagt Karin Bouwmeister (DOED). De burgemeester legt de gevolgde procedure uit. Elf mensen kregen een brief.

‘Hoe kijkt het college aan tegen een jaarlijkse toets op seniorvriendelijkheid?’ vraagt Eva van der Mast (GroenLinks), naar aanleiding van een oproep van de landelijke ouderenbond. ‘Dank voor de aandacht hiervoor,’ zegt Overduin, en somt op wat de gemeente al doet. ‘Welke inspanningen worden geleverd voor suïcidepreventie?’ vraagt D66-fractieassistent Ruiter. Er is een gatekeeper-training, legt Overduin in een lang en technisch antwoord uit.

Vooral de vragenstellers luisteren naar de beantwoording. Of de kostenstijging in het stationsgebied nog te verhalen valt, wil fractieassistent Peter Meijer (Pro Duiven) weten. Waarom er gekozen is voor kabelmatten in plaats van tegelgoten, vraagt Henk Albers (CDA). Of de gemeente meedoet aan de campagne tegen geweld tegen vrouwen, zegt fractieassistent Mathieu Maanders (BurgerBelangen).

Na drie kwartier is men toe aan de mededelingen. Albers wijst op een passage in de miljoenennota over werkvoorziening. En op de belangstelling voor de kinderraad. Wouter Smit (Pro Duiven) heeft een uitnodiging. Wethouder Schrijner vertelt iets over damwandproeven. Het lijkt inmiddels alsof men om beurten iets uit de nieuwsbrief voorleest. ‘Kan de wethouder ook een mededeling doen over de oliebollenkraam?’ vraagt Holtus om half tien. Dat blijkt te kunnen. Jasper Walraven (BurgerBelangen) wil stuk A053C agenderen voor een volgende vergadering.

Na vijf kwartier beleidsweetjes gaan de drie agendapunten af met een hamerslag. Een motie van DOED, CDA, D66 en GroenLinks over een reizende tentoonstelling over femicide hoeft na een toezegging van de wethouder niet in stemming te worden gebracht. Een motie van Erik van den IJssel (VVD) stelt dat de gemeente vrouwen moet vragen naar onveilige plekken. De jaarlijkse enquête veiligheidsonderzoek vraagt dat al, legt Hieltjes uit. Misschien beter om het aan álle inwoners te vragen, vinden enkele fracties. Na een veel te lange schorsing van twintig minuten wordt de motie aangepast zodat het dictum precies beschrijft wat er al gebeurt. Waarmee ze net zo overbodig is geworden als de rest van deze vergadering. De raad stemt unaniem voor.

Voor Hieltjes’ herbenoeming is er nog een drankje. ‘Helaas lijken mensen in Nederland steeds vaker tegenover elkaar te staan,’ zei hij aan het begin. Na deze vergadering denk ik: deden ze dat maar eens. Dan deden ze tenminste iets waarvoor ze gekozen zijn.

Deze column verscheen op 22 september 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘Wat heeft het college precies anders gedaan op de momenten dat het beter ging?’ Het is inmiddels al ruim in een tweede termijn wanneer Nathalie Rozendaal (Hart voor Horst aan de Maas) deze behoorlijk reflectieve vraag stelt. De raad van Horst aan de Maas bespreekt naast de gebruikelijke agenda ook een best kritisch rekenkamerrapport over de bestuurlijke samenwerking in de Limburgse gemeente. 

Vooral de kaderstellende rol van de raad komt niet uit de verf, al zijn er ook voorbeelden waar het wél lukte. ‘Wat doen wij als raadsleden anders als het beter gaat?’ mijmert Rozendaal. Zoals dat gaat met reflectieve vragen blijft een direct antwoord uit. Maar gek genoeg kreeg ze het al een agendapunt eerder.

Kort ervoor spreekt de raad over het werkbedrijf. Die gemeenschappelijke regeling wordt opgeheven; er moet dus in Horst aan de Maas een nieuwe organisatie komen die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een dagbesteding biedt. Over de contouren van die nieuwe organisatie zijn de fracties het wel eens. ‘De opzet sluit aan bij onze beleidslijnen,’ vindt Sjaak Jenniskens (Vur iedereen). ‘Over het overgrote deel wat in de contourennota staat zijn we het helemaal eens,’ meent raadslid Rozendaal. Het is de manier waarop die organisatie moet worden opgericht waar ze wél kritisch op is. 

‘Taken, bevoegdheden, rollen en sturing moeten nog worden ingevuld,’ zegt ze. Toch ligt er nu al een raadsbesluit voor een BV op te gaan richten. Daar zou de raad nu ook al bij uitspreken ‘geen wensen en bedenkingen’ ervoor mee te geven. Dat is Rozendaal te gortig. ‘Er zijn voorbeelden in het verleden waar de rol van de raad als opdrachtgever en eigenaar niet goed was geregeld.’ Samen met VVD, DOEN! en Perspectief dient ze een amendement in om passage over de ‘wensen en bedenkingen’ te schrappen. 

Nu komt de frase ‘wensen en bedenkingen’ niet uit de lucht vallen. De Gemeentewet verplicht een college zelfs de raad ernaar te vragen voordat het overgaat tot zoiets als een BV oprichten. Het is dus een formele stap, legt wethouder Roy Bouten uit. Het raadsvoorstel had ook kunnen aangeven dat de raad wél wensen en bedenkingen heeft. ‘Dan hadden we die vanavond genotuleerd,’ zegt Bouten. Maar dit is nu eenmaal makkelijker, vindt hij. De BV wordt toch niet voor januari opgericht. In november wil Bouten dan wel graag met de raad praten over de juridische structuur van de BV. Een toezegging dus, in plaats van dit amendement.

Na een schorsing stelt Rozendaal maar voor het hele beslispunt over de BV te schrappen. ‘Wij willen wel de regie behouden,’ vindt Ton Wismans (Perspectief). ‘We moeten extra scherp zijn op onze rol als raad,’ zegt Peter Lalieu (VVD).

Voor het amendement is niet eens een stemming nodig. De raad kiest voor formele borging, in plaats van erop vertrouwen dat afspraken nog achteraf kunnen worden gemaakt, zoals de wethouder het voorstelde. Daarmee regelt de raad precies wat in het rekenkamerrapport als verbeterpunt was opgenomen: het inrichten van het samenspel tussen raad en college én het organiseren van het opdrachtgeverschap van de raad. 

Wat de gemeentebestuurders dan anders doen als het wel goed gaat in Horst aan de Maas? Rozendaal krijgt al antwoord op haar twee reflectieve vragen voordat ze stelde: een raad die helder is over hoe hij z’n verantwoordelijkheid wenst in te richten, en een college dat een proces begint met een open vraag, in plaats van met een raadsvoorstel.

‘Misschien moeten we een casus nemen om te zien wat er gebeurde wanneer het goed ging,’ zal Rozendaal later bij de behandeling van het rekenkamerrapport nog zeggen. Nou. Ik weet er wel een.

Deze column verscheen op 15 september bij Binnenlands Bestuur.

‘We hebben vorig jaar natuurlijk al uitgebreid uitgelegd waarom we een uitbreiding van de varkenshouderij niet zien zitten,’ zegt Niels Folgers (D66). Ondanks dat werd er toen tóch een verklaring van geen bedenkingen afgegeven. De kwestie is nu de omgevingsvergunning, en in Raalte levert dit verzoek opnieuw een hele nieuwe discussie op.

Folgers ziet het nog steeds niet zitten. ‘De balans tussen mens en dier wordt ernstig verstoord,’ vindt hij. ‘Het zijn serieuze risico’s voor zoönose en andere ziekten,’ zegt ook Ralph Mulders (GroenLinks). Met een motie wil Folgers dat de gemeente intensieve veehouderij ontmoedigt, in ruil voor biologisch boeren. Door ietwat knullige omstandigheden kon hij de motie pas vanmiddag rondmailen. Hij werd zaterdag door vrienden ‘ontvoerd’ voor een bachelorfeest. ‘En zondag was ik te brak.’

‘Ik raad de heer Folgers aan met de motie bij de supermarkt te gaan staan,’ reageert Jan Schokker (Lokaal Belang). Voorlopig is er nog te veel vraag naar niet-biologisch vlees. ‘Maar vijf procent van de consument koopt biologisch,’ weet hij. ‘Om ondernemers te dwingen producten te produceren waar geen vraag naar is, lijkt me niet reëel.’ Schokker ziet juist voordelen. ‘U ziet hier een voorbeeld van zon op dak.’ Met zonnepanelen wordt het bedrijf zelfs energieneutraal, legt hij uit.

‘Plat gezegd gaat het erom of we het goed vinden dat er twee schuren bij komen,’ vindt Jeroen Neimeijer (CDA). ‘De gemeente gaat niet over de ammoniakuitstoot en fijnstof.’ Die vergunning geeft de provincie af. ‘Al is emissie voor ons wel een belangrijke afweging,’ zegt hij. Door de uitbreiding verhuizen varkens naar Raalte, en neemt het aantal elders af. ‘Deze locatie levert een flinke verbetering van stikstofdepositie op.’ Vooral in andere gemeenten. Met nieuwe luchtwassers en een gesloten bedrijfsvoering zijn de stallen een stuk milieuvriendelijker. ‘Meer varkens en toch minder uitstoot.’

Folgers’ motie zal hij niet steunen. ‘Ik heb ‘m niet voor kunnen bereiden; jammer; want er staan punten in waar we over verder moeten praten.’ Maar niet nu. ‘Ik gun de heer Folgers zijn feest,’ zegt ook Jos Westenenk (Gemeentebelangen). ‘Ik vind de motie voor de bühne.’ Het late tijdstip van indienen zal best hebben bijgedragen aan dat oordeel. Folgers gaf zijn collega’s weinig tijd om de inhoud tot zich te nemen. En ja: dan richten mensen zich op de vorm. ‘Ik denk dat we van mening verschillen of we bij dit agendapunt daarover het debat moeten voeren,’ meent Michel Brinkhuis (BurgerBelangen). Misschien hoort dit bij de gebiedsgerichte aanpak, denkt Dennis Melenhorst (VVD).

Veel vragen heeft wethouder Roelof Bisschop niet te beantwoorden. Slechts een paar praktische toelichtingen over geluidoverlast nemen de meest urgente bezwaren snel weg. De belangrijkste vraag herhaalt hij nog: ‘Waar kan landbouw gedijen ten opzichte van natuur?’ Al lijkt ook hij niet op een antwoord te rekenen.

Folgers besluit zijn motie maar aan te houden. In de tweede termijn is er nauwelijks nog een woord nodig. Het voorstel voor de staluitbreiding wordt aangenomen, nu de praktische bezwaren zijn verdwenen. Maar het fundamentele gesprek blijft uit. Moet een gemeente de productie – en indirect de consumptie – van biologisch vlees stimuleren? Is stikstofverplaatsing tussen gemeenten een lokale verantwoordelijkheid? En mag een raad breder kijken dan alleen naar de fysieke ruimte, of is ook een moreel debat op zijn plaats?

Drie legitieme en heel politieke vragen, die het verdienen om besproken te worden. Maar met een te late motie, een vergadering die door vorm en volgorde van behandeling weinig ruimte liet voor verdieping, én een actueel voorstel dat geen omwegen duldde, kwam het er niet meer van. Hopelijk de volgende keer. Tenzij een ander feestje of een nieuwe kater dat in de weg zit, natuurlijk.

Deze column verscheen op 8 september 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘Ik twijfel bij dit punt,’ zegt Arie van der Wilt (PvdA). Hij is niet de enige met reserves. Niet zo raar. Twijfel bij de afwegingen men moet maken is juist core business van een gemeenteraad. Helaas denkt de wethouder waar de raad van Raalte mee te dealen heeft daar anders over.

‘In de commissie kwamen twee thema’s terug,’ legt Van der Wilt uit. De vraag is of de bestemming van recreatiepark Old Heino moet worden gewijzigd naar ‘wonen’. Permanente bewoning is nu niet toegestaan, al wonen er al mensen het hele jaar door.

Maar als het terrein een woonbestemming krijgt, moet de gemeente het inrichten en onderhouden als openbare ruimte. ‘De openbare ruimte moet van gelijkwaardige kwaliteit zijn,’ zegt Ralph Mulders (GroenLinks). Volgens Van der Wilt mogen de kosten daarvoor niet volledig bij de gemeente terechtkomen. ‘De huizen stijgen gemiddeld 138 duizend euro in waarde,’ heeft hij onderzocht.

‘Het tweede is sociale huurwoningen,’ zegt Van der Wilt. In de gemeente moet een kwart van nieuwe woningen sociale huur zijn, maar dat is met een voormalig vakantiepark onmogelijk. In het voorstel staat dat er later afspraken worden gemaakt of die woningen niet op een andere manier te realiseren zijn. ‘Dit is een slimme wethouder die ruimte creëert,’ denkt Jan Schokker (Lokaal Belang). ‘Nou heb ik niks tegen slimme wethouders,’ grapt-ie, ‘maar de norm moet wel gehaald worden.’ Dat vindt Bert Terlouw (BurgerBelangen) ook. ‘Wij zouden graag ieder halfjaar worden bijgepraat.’

‘We zóuden dit als hamerstuk doen, maar zoals u weet ben ik altijd bereid uw vragen te beantwoorden,’ zegt wethouder Alexander Kreule. Zijn monotone uitspraak verraadt weinig enthousiasme. ‘Ook als we dat vorige week al gedaan hebben.’

‘Die wens over de kosten was er vorige week ook al,’ memoreert Kreule. ‘Lantaarnpalen, riolering, stoepranden; alle kosten worden gedragen door de huiseigenaren,’ bevestigtde wethouder. ‘Uw technische vragen daarover hadden vorige week beter gepast,’ moppert hij. En uiteindelijk wordt de wijk hetzelfde als de andere. ‘Nu zegt u eigenlijk: leuk dat u als college er al lang mee bezig bent, maar wij geven u nu hoog over de kaders mee — en als het aan dit pakketje voldoet, mag u ermee terugkomen.’

De raad elk halfjaar bijpraten ziet de wethouder niet zitten. ‘Wij weten ook niet of er iets relevants is. Dus laten we afspreken dat we, vóór we grote stappen zetten, eerst met uw raad in gesprek gaan.’

‘Voorzitter?’ interrumpeert Terlouw. ‘Het gaat mij niet om relevantie, het gaat erom dat het geborgd wordt.’ Net als zijn mederaadsleden zoekt hij zekerheid. ‘Als er niks is, zeg je dat gewoon.’

‘Nou, ik laat het aan de raad,’ zegt Kreule zonder op te kijken. ‘Als die het willen plannen, kunnen ze dat.’ Kreules zelfbenoemde bereidwilligheid lijkt inmiddels ver weg.

En de sociale woningen? ‘We hebben nu eenmaal geen beleid voor transitie,’ zegt Kreule. De beleidsruimte moet het mogelijk maken op een andere manier sociale woningbouw te realiseren. ‘Ik wil toch een toezegging,’ zegt Schokker. ‘Het is een principieel punt waar we nu geen afspraken over maken,’ vindt Van der Wilt.

Wachten tot hij het woord krijgt doet Kreule inmiddels niet meer. ‘U kunt van mij de toezegging krijgen dat we het maximale proberen,’ zegt hij kortaf. ‘Ik ga u geen rekenkundige beloftes doen.’

‘Ik kijk vol verwachting uit naar de halfjaarlijkse rapportage,’ zegt Schokker. De rest lacht. Kreule lacht ook — al lijkt het meer omdat het voorbij is. Het raadsvoorstel wordt later die avond unaniem aangenomen. ‘Hoewel de toezegging minder duidelijk is dan we hadden gewild,’ zegt Van der Wilt nog. Maar de wethouder heeft z’n ruimte. Al is dat meer ondanks dan dankzij zijn optreden.

Deze column verscheen op 21 juni 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘Welkom voor de mensen die de moeite hebben genomen hier naar toe te komen,’ zegt burgemeester Ilona Jense. En inderdaad, het is flink vol op de kleine publieke tribune van Hulst. Een warm welkom is wel fijn, want als het deze inwoners om de inhoud te doen was, hadden ze beter iets anders kunnen gaan doen.

‘Voorzittter?’ vraagt Pieter de Bruijn (D66) bij aanvang van de vergadering. ‘Ik zie dat ik van partij gewisseld ben,’ roept hij uit. Op zijn naambordje staat Forum voor Democratie in plaats van D66. ‘Meneer De Bruin heeft een verkeerd bordje,’ constateert ook burgemeester Jense verrast. ‘Hoe dan?!’ roept ze, lichtjes geamuseerd. ‘Iemand moet dat hebben uitgeprint,’ deduceert ze, al zullen we er deze vergadering niet achter komen door wie. ‘Wat een chaos!’ roept Jense vrolijk.

Snel wisselt een bode het foutieve bordje om, en kan de burgemeester door met het vaststellen van de agenda. ‘U komt vast voor de motie over de school in Nieuw Namen’, constateert ze. Het geknik op de publieke tribune bevestigd dat. ‘Zullen we die dan eerder behandelen?’ Het voorstel schuift naar voren in de agenda.

‘Er is een motie ingediend over de kinderopvang bij de St. Jozefschool in Nieuw Namen,’ zegt de burgemeester. ‘Door ongeveer iedereen,’ zegt Jense al bladerend. ‘Moeten we het hier dan nog over hebben?’ De raadsleden kijken wat verbaasd. ‘Dan gaan we er een klap op geven.’ Jense slaat met haar voorzittershamer. Ook op de publieke tribune is verwarring merkbaar. ‘Gefeliciteerd,’ zegt Jense, ‘jullie mogen hier blijven maar je kan ook terug naar Nieuw Namen.’ Ze pakt een pen en begint met schrijven.

Beduusd pakken de inwoners hun spullen en staan op. Andere bezoekers kijken schichtig heen-en-weer, ambtenaren bladeren op hun iPads. Raadsleden halen hun schouders op en fluisteren hoofdschuddend naar elkaar. ‘Voorzitter, het is niet helemaal duidelijk’ zegt Tom Willaert (Fractie Willaert), ‘ik denk dat…’. Afmaken kan-ie die zin niet. ‘Ik denk dat ik aan het woord ben,’ valt Jense streng in de rede. ‘Want ik heb u het woord niet gegeven,’ zegt ze terwijl ze van Willaert wegkijkt.

‘Ik merk dat het niet helemaal duidelijk is,’ denkt toch ook burgemeester Jense. De bewoners staan beholpen vóór de publieke tribune. ‘Weten jullie wat er besloten is?’ vraagt ze hen, met een geruststellend knikje, alsof hen net iets geleerd is. ‘U kent de tekst van de motie.’ De bewoners knikken beleefd ‘ja burgemeester’, maar ik vraag me af of ze de bestuurlijke implicaties van een motie – een slechts niet-juridische oproep van de raad – goed in de smiezen hebben. En voor de andere aanwezigen is het helemaal gissen welke afweging er precies is gemaakt. Laat staan wat de consequenties zijn.

‘Aangezien iedereen hier aanwezig zijn handtekening er onder heeft gezet, is gewoon bij hamerslag aangenomen.’ Het klinkt alsof ze het wel vaker moet uitleggen, maar het ook weer niet erg vindt dat nog eens te doen. ‘We kunnen er een kwartier over praten maar dat maakt de situatie niet anders.’ Het lijkt er niet op alsof ze verwacht dat iemand daar nog tegenin gaat. In ieder geval niet zonder eerst z’n vinger op te steken.

Terwijl de bewoners afdruipen, neemt het geroezemoes toe. Alleen Willaert doet nog een poging een applaus te beginnen. ‘Nee, nee,’ zegt Jense, ‘dat doen we hier niet.’ Ze schudt nog net niet haar vinger. ’Netjes gedragen.’ Minder rommelig wordt het er niet door. Maar als zelfs raadsleden zich hardop afvragen wat er eigenlijk besloten is, wordt duidelijk dat helderheid iets anders is dan tempo. En dat een geruststellende toon nog geen begrip garandeert. Zeker niet als je alleen maar mag luisteren.

‘De rekeningcommissie kan constateren dat de gemeente een goede financiële uitgangspositie heeft,’ zegt Coen van Horen, voorzitter van de rekeningencommissie. Namens de raad van Deurne heeft deze de jaarrekening met de accountant doorgespit. De gemeente schrijft behoorlijk wat zwarte cijfers.

Toch is er een verbeterpuntje. ‘Zoals elk jaar vragen we aandacht voor riolering,’ zegt hij. Het geld in die pot is alweer hoger dan het onderhoudsplan nodig heeft. Datzelfde gold vorig jaar voor wegenonderhoud, maar daarvoor is de gemeente het geld wél gelukt uit te geven. ‘We adviseren die reserve af te bouwen door uitgestelde investeringen in te halen,’ zegt Van Horen.

De gemeente heeft dit jaar zeven miljoen euro over. Het geld gaat naar de algemene reserve. De commissie adviseert de raad op zoek te gaan naar ‘bijsturingsmogelijkheden,’ zegt Van Horen. De jaarrekening zelf krijgt een positief oordeel van de commissie. ‘We adviseren in te stemmen.’

‘Deurne schrijft weer zwarte cijfers,’ jubelt Mark van den Heuvel (VVD). ‘We stonden er goed voor, we staan er goed voor en we blijven er goed voorstaan,’ vindt ook Jerom Coppes (PGP Deurne). Al heeft de raad wel ambities, zegt Coppes, ‘en er zijn dossiers waar we het geduld van onze inwoners danig op de proef stellen.’ De lijst met projecten waar niets mee is gebeurd is ook langer geworden, vindt ook Van den Heuvel.

‘Zeven miljoen over en een stevig weerstandsvermogen,’ vat Janke van Dijk (DeurneNu) samen. ‘Zoals ons pap altijd zei: spek op de botten.’ Ook Van Dijk plaatst een kanttekening: ‘Als het speelveldje al jaren onderhoud vraagt en er scheuren in het fietspad zitten, voelt het alsof je op een warme dag loopt te sjouwen met een winterjas.’ Ze herhaalt de vraag of er niet tussentijds kan worden bijgestuurd. ‘Maak bijvoorbeeld het storten op de milieustraat gratis.’

‘We hebben zes keer meer weerstandsvermogen dan in een worst-case scenario,’ benadrukt Frank van Tilburg (Burgerpartij Transparant Deurne). ‘Onze inwoners verwachten dat we het uitgeven,’ vindt Benny Munsters (Onafhankelijke Groep Deurne). ‘Ik zou wel vijftig projecten kunnen noemen.’ Edmond van Ooijen (50Plus) heeft ook wel een bestemming. ‘Het rijwielpad van Neerkant naar Deurne is erbarmelijk,’ weet hij. ‘Het is maar weer een tip.’ Maar ook hij zal net als de anderen instemmen met de jaarrekening.

Volgens wethouder Tom Oomen kan de raad vandaag al bijsturen: ‘Dien moties en amendementen in.’ Elke maand is er een voortgangsrapportage. Maar wel met een waarschuwing. ‘Eerst plannen maken dan knaken,’ is volgens Oomen het mantra van het college, en dat zou ook voor de raad moeten gelden.

Ook Van Ooijen pleit nu voor voorzichtigheid. ‘Ik werkte in de jaren ’80 voor gemeenten waar we door bezuinigingen eenderde van het personeel moesten ontslaan,’ herinnert hij. ‘Zo zwart-wit is het niet,’ interrumpeert Munsters. ‘We hebben zes keer zoveel geld als onze risico’s.’ Wat is dan de grens van ons weerstandsvermogen, vraagt hij. De gemeente gaat groeien, legt Van Ooijen uit. ‘We moeten ons niet te rijk rekenen,’ vindt hij. ‘We hebben bewust geen maximum ingesteld,’ vindt Coppes. En geld voor de groei zou Deurne juist via de regio en het Rijk moeten halen, vindt Van Tilburg. ‘Ik zou daar geen eigen middelen voor inzetten,’ zegt hij.

‘Er moeten concrete plannen komen in plaats van dat wij in het wilde weg maar plannen gaan verzinnen,’ vindt Bram van Neerven (Doe!), al heb ik dat nog niemand voor horen stellen. Net zo min als dat het maken van dat concrete plan de raad niet in de weg staat. ‘Er moet een gedegen plan onder liggen,’ vindt Van Neerven.

Maar welk, daar komen we vanavond niet meer achter. De miljoenen gaan naar de reserve, waar ze veilig blijven wachten op een raad die weet wat ze ermee wil. En wie vraagt waar het geld blijft, krijgt vooral verhalen. Geen voorstellen. Maar hé — Deurne staat er wél goed voor.

Deze column verscheen op 7 juli 2025 bij Binnenlands Bestuur.

‘Wat mij opvalt is een aantal stukken die ter kennisname staan,’ zegt Ben Kenters (Fractie Kenters). De gemeenteraad van Veendam bespreekt de ingekomen stukken — meestal een agendapunt dat met hamerslag verdwijnt. Maar deze keer ligt het zwaartepunt niet bij de inhoud, maar bij de procedure.

Bij de ingekomen stukken staan meerdere documenten over zoutwinningsbedrijf Nedmag. ‘Mijns inziens zijn het cruciale stukken,’ vindt Kenters. Hij wil ze bespreken in een commissievergadering. ‘En ik roep inwoners op zienswijzen in te dienen.’

‘Kunt u aangeven welke stukken u precies bedoelt?’ vraagt burgemeester Annelies Pleyte. Er zijn rapportages, metingen, en informatie over vergunningverlening — geen van allen direct aanleiding voor een raadsbesluit. Waar dan ook zienswijzen voor nodig zijn, is niet duidelijk.

‘Ik steun deze vraag,’ zegt Ammy van Eerden (ChristenUnie). Meteen gevolgd door een ander agenderingsverzoek. ‘Dát punt gaat al naar de raad,’ zegt burgemeester Pleyte over het nieuwe verzoek. ‘Laten we eerst het vorige afronden.’ Maar ook dat gesprek over de Nedmag-stukken is nog onduidelijk. ‘Wat is precies het discussiepunt?’ wil Christel Knot (Gemeentebelangen) weten. De provincie heeft voor een eventuele vergunningverlening juist een GGD-onderzoek naar de gezondheidseffecten gelast. ‘Dit raakt de gezondheid van Veendammers,’ vindt Kenters. ‘Ik denk dat de bezorgdheid van de oppositie nog eens gedeeld wordt met het college.’

Meteen steekt Knot haar hand weer omhoog. ’Ik wil voorkomen dat het een heel debat wordt,’ zegt burgemeester Pleyte. ‘Ik sta nog één opmerking toe en dan wil ik het daarbij laten.’

‘Het is wat ongewenst dat de heer Kenters zegt dat het een zorg van de oppositie is. Het is een zorg van heel de raad,’ zegt Knot stuurs. ‘Het gaat me er alleen om wat we inhoudelijk in de commissie gaan bespreken.’

‘Ik zou graag de zienswijze die het college wil gaan indienen bij de provincie willen agenderen,’ zegt Van Eerden, terwijl het toch vanzelfsprekend is dat zo’n concept-zienswijze éérst in de raad wordt geagendeerd. Zoiets wordt immers door het hele gemeentebestuur – dus raad én college – ingediend. ‘Eventueel ook met een zienswijze van de raad,’ vindt Van Eerden. ‘En door inwoners te betrekken.’

‘Ik probeer het even samen te vatten,’ zegt Pleyte. Meerdere raadsleden worden onrustig van de inmiddels verwarde verzoek. ‘De brieven zijn grotendeels al in procedure hè,’ legt de burgemeester uit. Kenters schuifelt op zijn stoel. ‘Er is een onderzoeksvraag lopend,’ zegt Pleyte. Maar niemand lijkt op rationele uitleg te wachten. ‘Ik zoek naar het voordeel van nu agenderen.’ Ze kijkt Kenters aan, die glazig terugkijkt.

Kenters lijkt het zelf ook niet meer te weten. ‘Wil iemand anders reageren?’ vraagt hij. ‘Ik wil graag dat de zienswijze vroegtijdig beschikbaar is,’ zegt Van Eerden. ‘Zodat wij tijdig kunnen reageren.’ Pleyte knikt. ‘Volgens mij voorziet de procedure daarin,’ legt ze uit. ‘Dan is er ook nieuwe informatie, anders wordt het vrees ik een herhaling van zetten.’

‘Ik wil ook graag de raadsbrief over verkeersstudies agenderen,’ zegt Harry Schonewille (SP). terwijl het gesprek over de Nedmag-rapportages toch echt niet is afgerond. Niet alleen burgemeester Pleye is verbaasd. ‘Kunnen we dan de andere afronden?’ zegt ze. Niemand verzet zich er meer tegen, waarmee Kenters’ verzoek tot agendering slechts daarom lijkt te zijn afgehandeld.

Tot een duidelijke uitspraak van de raad komt het daarmee dus niet. Net zo min als helderheid over hoe de zorgen worden geagendeerd — of hoe de wens om bewoners te betrekken een plek krijgt in de behandeling. Hopelijk lukt het de agendacommissie daar wél lijn in te brengen. En het gesprek zo te organiseren dat het over gezamenlijke afwegingen gaat, en niet alleen over individuele bezorgdheid.

Deze column verscheen op 30 juni 2025 bij Binnenlands Bestuur.