Meer varkens, minder debat

‘We hebben vorig jaar natuurlijk al uitgebreid uitgelegd waarom we een uitbreiding van de varkenshouderij niet zien zitten,’ zegt Niels Folgers (D66). Ondanks dat werd er toen tóch een verklaring van geen bedenkingen afgegeven. De kwestie is nu de omgevingsvergunning, en in Raalte levert dit verzoek opnieuw een hele nieuwe discussie op.

Folgers ziet het nog steeds niet zitten. ‘De balans tussen mens en dier wordt ernstig verstoord,’ vindt hij. ‘Het zijn serieuze risico’s voor zoönose en andere ziekten,’ zegt ook Ralph Mulders (GroenLinks). Met een motie wil Folgers dat de gemeente intensieve veehouderij ontmoedigt, in ruil voor biologisch boeren. Door ietwat knullige omstandigheden kon hij de motie pas vanmiddag rondmailen. Hij werd zaterdag door vrienden ‘ontvoerd’ voor een bachelorfeest. ‘En zondag was ik te brak.’

‘Ik raad de heer Folgers aan met de motie bij de supermarkt te gaan staan,’ reageert Jan Schokker (Lokaal Belang). Voorlopig is er nog te veel vraag naar niet-biologisch vlees. ‘Maar vijf procent van de consument koopt biologisch,’ weet hij. ‘Om ondernemers te dwingen producten te produceren waar geen vraag naar is, lijkt me niet reëel.’ Schokker ziet juist voordelen. ‘U ziet hier een voorbeeld van zon op dak.’ Met zonnepanelen wordt het bedrijf zelfs energieneutraal, legt hij uit.

‘Plat gezegd gaat het erom of we het goed vinden dat er twee schuren bij komen,’ vindt Jeroen Neimeijer (CDA). ‘De gemeente gaat niet over de ammoniakuitstoot en fijnstof.’ Die vergunning geeft de provincie af. ‘Al is emissie voor ons wel een belangrijke afweging,’ zegt hij. Door de uitbreiding verhuizen varkens naar Raalte, en neemt het aantal elders af. ‘Deze locatie levert een flinke verbetering van stikstofdepositie op.’ Vooral in andere gemeenten. Met nieuwe luchtwassers en een gesloten bedrijfsvoering zijn de stallen een stuk milieuvriendelijker. ‘Meer varkens en toch minder uitstoot.’

Folgers’ motie zal hij niet steunen. ‘Ik heb ‘m niet voor kunnen bereiden; jammer; want er staan punten in waar we over verder moeten praten.’ Maar niet nu. ‘Ik gun de heer Folgers zijn feest,’ zegt ook Jos Westenenk (Gemeentebelangen). ‘Ik vind de motie voor de bühne.’ Het late tijdstip van indienen zal best hebben bijgedragen aan dat oordeel. Folgers gaf zijn collega’s weinig tijd om de inhoud tot zich te nemen. En ja: dan richten mensen zich op de vorm. ‘Ik denk dat we van mening verschillen of we bij dit agendapunt daarover het debat moeten voeren,’ meent Michel Brinkhuis (BurgerBelangen). Misschien hoort dit bij de gebiedsgerichte aanpak, denkt Dennis Melenhorst (VVD).

Veel vragen heeft wethouder Roelof Bisschop niet te beantwoorden. Slechts een paar praktische toelichtingen over geluidoverlast nemen de meest urgente bezwaren snel weg. De belangrijkste vraag herhaalt hij nog: ‘Waar kan landbouw gedijen ten opzichte van natuur?’ Al lijkt ook hij niet op een antwoord te rekenen.

Folgers besluit zijn motie maar aan te houden. In de tweede termijn is er nauwelijks nog een woord nodig. Het voorstel voor de staluitbreiding wordt aangenomen, nu de praktische bezwaren zijn verdwenen. Maar het fundamentele gesprek blijft uit. Moet een gemeente de productie – en indirect de consumptie – van biologisch vlees stimuleren? Is stikstofverplaatsing tussen gemeenten een lokale verantwoordelijkheid? En mag een raad breder kijken dan alleen naar de fysieke ruimte, of is ook een moreel debat op zijn plaats?

Drie legitieme en heel politieke vragen, die het verdienen om besproken te worden. Maar met een te late motie, een vergadering die door vorm en volgorde van behandeling weinig ruimte liet voor verdieping, én een actueel voorstel dat geen omwegen duldde, kwam het er niet meer van. Hopelijk de volgende keer. Tenzij een ander feestje of een nieuwe kater dat in de weg zit, natuurlijk.

Deze column verscheen op 8 september 2025 bij Binnenlands Bestuur.