Ik worstel en kom boven

‘Statenleden die veelvuldig te laat komen moeten trakteren,’ zegt Hugo de Jonge. ‘De stemming is geopend.’ Goedgemutst drukken de Zeeuwse Statenleden hun stemknopjes in. Met deze proefstemming wordt het elektronische stemsysteem getest. Voor de techniek – het systeem is al drie jaar oud – waarschijnlijk overbodig. Maar het olijke ritueel, al dan niet bewust, vervult een andere functie. Een belangrijkere.

‘De treinen gaan dwars door de bebouwde kom dus ze mogen niet lekken, niet botsen en niet ontsporen,’ zegt Trees Janssens (PvdD). Een van de Statenvoorstellen op deze lange vergaderdag is het zogeheten Ruimtelijk Arrangement voor Zeeland: een toekomstvisie op het gebruik van het land- en wateroppervlakte van de kustprovincie. Het voorstel is nog pril. Het college vraagt de Staten om ‘wensen en bedenkingen’ mee te geven.

Janssens maakt zich vooral zorgen om de gevaarlijk stoffen die in de Zeeuwse havens worden gelost en vervoerd. ‘Ammoniak is giftig en explosief. De kans dat er een ongeluk gebeurd is klein, maar altijd aanwezig,’ legt ze uit. Via het spoor wordt het giftig goedje door heel Europa uitgereden. En de transporten zullen toenemen, staat al in het Statenstuk. Bovendien wil het Rijk de regels versoepelen. Er zou geen maximum meer op het vervoer kunnen komen, waarschuwt Janssens. VNG en IPO hebben zich daar al tegen uitgesproken. Samen met SP’er Ger van Unen wil ze dat Zeeland zich er via een amendement expliciet tegen keert.

In het Statenvoorstel staat: ‘PS hebben bedenkingen bij ammoniaktreinen die door de bebouwde kom rijden. De leefkwaliteit mag niet achteruitgaan wanneer transport dwars door de kernen gaat.’ Janssens wil dat veranderen in: ‘PS hebben bedenkingen bij ammoniaktreinen die door de bebouwde kom rijden en verzetten zich tegen het plan van het kabinet om de regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor te versoepelen.’

‘U schrapt het woord “leefkwaliteit”,’ merkt Daniëlle de Clerck (VVD) op. Ze vindt dat een stap terug. ‘Het zou voor ons een reden zijn om niet voor de motie te stemmen.’ CDA’er Rinus van ’t Westeinde heeft dezelfde zorg. Janssens twijfelt even en bestudeert haar eigen tekst. ‘Wat mij betreft stond dat al voldoende in de brief, maar heb er geen enkele moeite mee dat er terug in te zetten,’ zegt ze dan. 

‘Ik heb dat er liever niet in,’ zegt Harold van der Velde (SGP.) De leefkwaliteit is al naar beneden gegaan, vindt hij. Eerst was hij vóór het amendement, maar door de wijziging zou tegen gaan stemmen, legt Van der Velde uit. ‘Dat zijn vijf VVD-zetels tegen vier van de SGP,’ plaagt Van der Velde. ‘Dus u mag kiezen wat u liever wil.’ 

In een andere vergadering had het grapje van Van der Velde misschien tot een venijnige sneer geleid. Maar Janssens gniffelt. ‘Misschien kunnen we er uitkomen met een formulering waar iedereen zich goed bij voelt,’ zegt ze.

Dat lukt. Aan het eind van de dag stemt een ruime meerderheid, inclusief VVD en SGP, voor het amendement: ‘Vervoer van gevaarlijke stoffen over spoor dwars door de kernen gaat ten koste van de veiligheid en leefkwaliteit. PS hebben bedenkingen bij ammoniaktreinen die door de bebouwde kom rijden en verzetten zich tegen het plan van het kabinet om de regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor te versoepelen.’ 

En het mooiste van alles is: iedere inwoner van de provincie heeft kunnen zien met welke worsteling deze frase tot stand is gekomen. Een resultaat dat nooit bereikt was als de Statenleden elkaar niet de ruimte hadden gegund om te twijfelen aan hun eigen stem — en samen te werken in een soms olijke vergadersfeer waarin dergelijke twijfel kan gedijen.

Deze column verscheen op 12 mei 2025 bij Binnenlands Bestuur.