De timing van de geschiedenis

‘Er hebben zich vijf mensen aangemeld als inspreker,’ zegt Lennart van der Plas. ‘Meesprekers,’ corrigeert hij zichzelf. De gemeenteraad van Katwijk bespreekt vanavond een erfgoedplan. Van der Plas zit de commissievergadering voor. Een informatieve sessie over een stukje geschiedenis dat, zo te horen, een lange toekomst tegemoetgaat.

Eerst even een weetje: ooit was Katwijk een Romeinse grenspost. Hier liep de Limes tot aan de Noordzee, en deze is inmiddels Werelderfgoed. In Katwijk zijn ze trots op dat stukje verleden. Het college stelt voor om het erfgoed samen met andere initiatieven te huisvesten in een cultureel centrum. De commissie buigt zich over een uitgewerkt plan.

De eerste meespreker vertegenwoordigt een stichting die plasticafval opruimt. ‘Elke minuut wordt er één volle vrachtwagen plastic in de oceaan gedumpt,’ zegt ze. Het plan is om in het pand een kennis- en bezoekerscentrum te huisvesten. ‘We zouden het Nationaal Plasticsoepcentrum kunnen worden.’ De totale kosten zijn fors, vindt Arie van Rooijen (DURF). ‘Ik denk dat het met minder kan,’ zegt de meespreker.

‘Ik wil de gemeente complimenteren voor de daadkracht,’ begint de tweede meespreker. Hij vertegenwoordigt de werkgroep rond het Romeinse erfgoed. ‘De gemeente heeft daadkracht getoond bij de parkeergarage,’ vindt hij. ‘Diezelfde visionaire aanpak moet ook worden getoond bij het ontmoetingscentrum.’

‘De 32 miljoen kun je ook gebruiken voor een sporthal,’ vindt Jaap Haasnoot (KiesKatwijk). ‘Op sport gebeurt al veel, op erfgoed heel weinig,’ vindt de inspreker. ‘In 2023 moest de gemeente 450.000 euro bijleggen,’ herinnert Irene van der Plas (CDA) zich. Nu is dat bedrag weg. ‘Er zijn fondsen,’ legt de inspreker uit. ‘U schreef dat het aantal fondsen is afgenomen,’ reageert Van der Plas. ‘Er is nog voldoende ruimte bij incidentele fondsen,’ vertelt de inspreker.

Ook het Natuurcentrum Katwijk zou in het centrum moeten komen. ‘Het wordt een plek van educatie en verwondering,’ zegt de derde inspreker. ‘Zijn de schattingen voor de bezoekersaantallen realistisch?’ vraagt Tijmen de Vries (PvdA). ‘De 40.000 uit het rapport vind ik conservatief,’ luidt het antwoord.

Waarom moeten meesprekers het voorstel van de wethouder verdedigen?
Het begint een beetje op het tv-programma Dragon’s Den te lijken. Waarom moeten deze meesprekers het voorstel van de wethouder verdedigen? Bij nota bene het hoogste orgaan van de gemeente, dat zelf opdracht moet hebben gegeven voor het uitwerken van dit plan — al was het maar met stilzwijgende instemming.

De vierde meespreker van het Katwijks Museum had liever gezien dat het plan voor het Limes-centrum deel uitmaakte van een bredere visie op cultuur en erfgoed. ‘Het Limes-centrum zou moeten voortvloeien uit het museale veld,’ vindt ze. Maar die visie is er niet. ‘We moeten voor de zomer een go-or-no-go-besluit nemen,’ pruttelt Dirk Remmelzwaal (SGP). De provincie heeft een deadline gesteld voor cofinanciering. Maar de visie komt pas in 2026, weet Irene van der Plas. ‘In de stukken staat dat Katwijk een onduidelijk cultureel imago heeft,’ zegt Arie van Rooijen. ‘Wij praten al jaren met de gemeente over een visie,’ zegt de meespreker.

Na twee uur constateert voorzitter Van der Plas dat de wethouder nog niet aan het woord is geweest. ‘Ik denk dat we nog een informatiesessie nodig hebben.’ Meer open kan een deur niet zijn. ‘We zijn er al heel lang mee bezig,’ murmelt wethouder Jacco Knape. ‘Waarom is het dan de eerste keer dat de raad hierover spreekt?’

Die vraag lijkt inmiddels retorisch te zijn geworden. Een vondst, ongetwijfeld — maar wel van een veel te late opgraving. Alsof iemand aan het eind van het proces de kaderstellende rol van de raad heeft opgegraven. En haar na de vergadering tentoonstelt.

Deze column verscheen op 23 juni 2025 bij Binnenlands Bestuur.